Trichotillomania, czyli hair pulling disorder – objawy, leczenie, grupy ryzyka

Aktualizacja: 22 czerwca, 2017

Trichotillomania to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się nieodpartą chęcią wyrywania włosów. Dotyczy to nie tylko głowy, ale także innych części ciała, na których włosy są obecne. Prowadzi to do powstawania obszarów zupełnej depilacji, w związku z czym jednostka chorobowa bywa mylona z np. łysieniem plackowatym.  

Trichotillomania – objawy

Osoba cierpiąca na trichotillomanię czuje przymus wyrywania włosów. Powstrzymywanie się od działania rodzi napięcie i nerwowość natomiast sam odruch przynosi ulgę bądź przyjemność. Powtarzalność tej czynności prowadzi do powstania miejsc zupełnie pozbawionych owłosienia, na których pierwotnie znajdowały się włosy, co u cierpiących na zaburzenie rodzi stres i poczucie dyskomfortu w relacjach społecznych. Stałym elementem trichotillomanii są zaburzenia w jednej ze sfer życia. Mogą to być problemy z funkcjonowaniem wśród ludzi, w pracy czy inne dotyczące osobowości. Pierwsze symptomy objawiają się najczęściej w dzieciństwie, do 10 roku życia, tudzież w okresie dojrzewania. Bardzo rzadko syndrom swój początek ma w wieku dorosłym. Czasem zdarza się, że wyrywaniu włosów towarzyszy odruchowe ich połykanie. Taka praktyka jest bardzo niebezpieczna, ponieważ może prowadzić do powstawania w żołądku tzw. trichobezoarów, czyli tworów będących zlepkiem włosów i śluzu, który ulokowany w przewodzie pokarmowym prowadzi do niedrożności.

Można wyróżnić dwa sposoby wyrywania włosów. Pierwszy z nich jest związany z występowaniem negatywnych emocji. Osoba całą swoją uwagę poświęca tej czynność, towarzyszy temu napięcie i poczucie ulgi. Drugi natomiast jest mniej świadomy i nawyk ujawnia się podczas codziennych czynności, jak gdyby mimowolnie – w trakcie jazdy samochodem czy oglądania telewizji.

Trichotillomania – leczenie

Leczenie obejmuje dwa poziomy – farmakologiczny oraz niefarmakologiczny, czyli terapię behawioralno-poznawczą. Terapia, która jest podstawą leczenia, ma na celu przede wszystkim zwiększenie świadomości pacjentów na temat okoliczności występowania epizodów wyrywania włosów, tak aby skutecznie móc kontrolować impuls i zmniejszać prawdopodobieństwo powtarzania zachowań. W trakcie terapii pacjent wykonuje różnego rodzaju ćwiczenia. Może to być na przykład świadome używanie obu rąk w trakcie wykonywania codziennych czynności, tak jak trzymanie książki obiema rękami podczas czytania. Istotne jest też wsparcie bliskich okazujących wyrozumiałość wobec problemu, a także wspierających w zakorzenianiu dobrych nawyków, poprzez docenianie postępów pacjenta.

Oczekiwane rezultaty przynoszą także monologi w trakcie których wymieniane są powody, dla których obecny nawyk jest szkodliwy, jakie niesie za sobą konsekwencje oraz jakie korzyści da jego odrzucenie.

Nie wszyscy dotknięci schorzeniem decydują się na terapię, korzystając wyłącznie z leków. Najczęściej stosowane są leki serotoninergiczne – SSRI, SNRI. Nie powodują one oduczenia złego nawyku, lecz poprzez swój wpływ na samopoczucie mogą ułatwić wdrażanie w życie nowych schematów zachowań.

Trichotillomania – grupy ryzyka

Istnieją badania, które wykazują dziedziczność tzw. BFRB, czyli body-focused repetetive behavior. W wolnym tłumaczeniu oznacza to powtarzające się zachowania dotyczące cielesności. Przykładem takich nawyków jest nie tylko trichotillomania, ale również ogryzanie paznokci czy gryzienie warg lub policzków. Znacznie częściej w rodzinach osób cierpiących na nawykowe wyrywanie włosów, stwierdza się występowanie któregoś z BFRB.

Przeglądając fora dotyczące zaburzeń psychicznych można natknąć się na wypowiedzi ludzi cierpiących na trichoilomanię. W każdej z nich zawarta jest obawa i wstyd związany ze schorzeniem. Problem ten może wydawać się błahy, a najbliższa rodzina często niczego nie zauważa. To co może tym osobom pomóc nie tylko w procesie leczenia, ale przede wszystkim w podjęciu decyzji o jego rozpoczęciu to akceptacja otoczenia i wsparcie. Sama terapia pod okiem psychologa może wystarczyć do zmiany dotychczasowych nawyków, bez konieczności stosowania leków.