Miedź – działanie, zapotrzebowanie i źródła

Aktualizacja: 3 kwietnia, 2024

Warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizmu jest dostarczenie odpowiedniej ilości wszystkich niezbędnych witamin, mikro- i makroelementów. Jednym z nich jest miedź – składnik potrzebny do prawidłowej budowy krwinek czerwonych i tkanki nerwowej. Jakie są  więc jej źródła w żywności? Ile wynosi dzienne zapotrzebowanie i jak objawia się niedobór miedzi w organizmie?

Miedź – działanie

Miedź jest składnikiem wielu enzymów biorących udział w przemianach tlenu. Jako jeden z elementów enzymu dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) – bierze udział w dekompozycji wolnych rodników w organizmie. Wraz z żelazem wchodzi w skład enzymów wpływających na przekazywanie tlenu do tkanek. Odpowiada również za uruchamianie rezerw żelaza i syntezy hemoglobiny, a więc i krwinek czerwonych. Bierze udział w tworzeniu wiązań krzyżowych w kolagenie i elastynie, warunkując prawidłową strukturę tkanki łącznej i kostnej. Uczestniczy w syntezie melaniny – barwnika skóry i włosów – oraz utrzymaniu struktury keratyny – wpływając tym samym na ich kondycję. Miedź jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego.

Miedź – zapotrzebowanie 

Dzienne zapotrzebowanie wynosi 0,9 mg na dobę i rośnie podczas ciąży i laktacji odpowiednio do 1 mg i 1,3 mg dziennie. Wzrost zapotrzebowania u kobiet ciężarnych i karmiących spowodowany jest koniecznością pokrycia potrzeb rosnącego płodu oraz gromadzeniem tego składnika w płynie owodniowym, jak również uzupełnieniem strat związanych z sekrecją mleka.

Miedź wchłaniana jest w postaci związków nieorganicznych i w połączeniu z białkami w górnych odcinkach jelita cienkiego. Przyswajalność waha się od 35–70% i hamowana jest przez kwas askorbinowy, cynk, molibden, kadm czy siarczki. Również kwas fitynowy obecny w wielu produktach będących bogatym źródłem miedzi może znacząco obniżyć stopień jej wchłaniania.

Miedź lepiej przyswaja się z diety bogatej w białka zwierzęce, niż tej z przewagą białek roślinnych.

Miedź – źródła

Bogate w miedź produkty to wątroba, zarodki i otręby pszenne, płatki owsiane, orzechy, kakao, nasiona słonecznika. Także zielone warzywa liściaste, niektóre ryby, ostrygi i nasiona roślin strączkowych są jej rezerwuarem. Zawartość miedzi w produktach spożywczych zależy również od obecności tego składnika w glebie.

Miedź – nadmiar

Ostre zatrucia wynikające z nadmiaru spożywanej miedzi są rzadko spotykane i występują raczej u populacji spożywających duże ilości miedzi pochodzącej z naczyń, w których przechowywano żywość lub z innych źródeł nieżywieniowych. Objawami nadmiaru miedzi są podrażnienia przewodu pokarmowego, biegunka, bóle brzucha, nudności, skurcze żołądka, wymioty i metaliczny posmak w ustach. Nadmiar tego pierwiastka gromadzony jest w wątrobie, mózgu i rogówce oka, co skutkuje jej uszkodzeniem – jest to rzadko spotykana choroba Wilsona.

Miedź – niedobór

Niedobór miedzi występuje rzadko i jest mało charakterystyczny. Najczęściej spowodowany jest niedożywieniem i przewlekłymi chorobami układu pokarmowego. Poważny deficyt może powodować zmiany w tkance łącznej, przekładające się na nieprawidłowe funkcjonowanie układu kostnego. Istnieje również ryzyko wystąpienia anemii związanej z wadliwym wykorzystaniem żelaza oraz nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego. Rzadziej spotyka się obniżoną pigmentację włosów, opóźniony wzrost i osłabioną odporność.

Miedź pełni w organizmie bardzo wiele ważnych funkcji. Odpowiada za prawidłową strukturę tkanki łącznej i włosów, uczestniczy w ważnych dla organizmu przemianach tlenu i warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Aby zapobiec niedoborom, choć rzadko występującym, ale poważnych w skutkach, pamiętaj o spożywaniu takich produktów jak podroby, orzechy czy zboża, tym samym zapewniając sobie odpowiednią podaż tego niezwykle istotnego mikroelementu.