Maślanka – właściwości, przepisy. Czy maślanka jest zdrowa?

Aktualizacja: 22 stycznia, 2025

Mleko oraz przetwory mleczne to niestety w diecie Polaków produkty niedoceniane. Stanowią one bogate źródło pełnowartościowego białka, wapnia oraz witamin z grupy B oraz rozpuszczalnych w tłuszczu A,D,E,K. Fermentowane produkty mleczne, do których zalicza się maślankę, zawierają również bakterie probiotyczne, które zbawiennie wpływają na pracę jelit.

Maślanka

Maślanka to naturalny, fermentowany produkt mleczny o wysokiej wartości odżywczej. Tradycyjnym sposobem, powstaje jako produkt uboczny podczas produkcji masła, na co wskazuje sama nazwa. Surowcem wyjściowym jest śmietanka zebrana z powierzchni mleka, którą uprzednio poddano fermentacji za pomocą bakterii kwasu mlekowego, dzięki czemu otrzymano śmietanę. W wyniku ubijania tłustej śmietany wytrąca się stały tłuszcz, czyli masło, a pozostały półprzeźroczysty płyn z drobinkami tłuszczu jest określany maślanką. Taką maślankę można było spotkać lata temu na targach wiejskich. Obecnie dostępna w sklepach maślanka posiada białą lub kremową barwę i gęstszą konsystencję, gdyż produkowana jest z mleka odtłuszczonego, które poddawane jest ukwaszeniu za pomocą szczepów bakterii kwasu mlekowego. Maślanka posiada orzeźwiający, lekko kwaskowaty, ale jednocześnie delikatny i łagodny smak oraz lekko orzechowy aromat. W konsystencji jest zdecydowanie rzadsza, niż jogurt naturalny lub kefir, ale gęstsza niż mleko. To niewątpliwe pożądany produkt w naszej diecie. Dlaczego?

Właściwości maślanki

Maślanka jest łatwo strawnym produktem mlecznym i jednocześnie posiada niską wartość energetyczną. Dostarcza niewiele tłuszczu, gdyż jedynie 1,5g na 100ml, ok. 4,5 g węglowodanów w postaci laktozy oraz 3,5 g pełnowartościowego białka. Laktoza zawarta w maślance jest lepiej tolerowana przez osoby z niedoborem enzymu laktazy niż mleko, gdyż w wyniku fermentacji przeprowadzonej przez bakterie fermentacyjne, dwucukier został rozłożony do glukozy i galaktozy, co nie wywołuje nieprzyjemnych objawów. Warto wspomnieć, że w badaniach naukowych stwierdzono, iż spożywanie pełnotłustej maślanki obniża ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Ponadto tłuszcz zawarty w maślance posiada wysoką wartość odżywczą, gdyż jest zasobny w fosfolipidy oraz sfingolipidy, które budują błonę komórkową każdej komórki organizmu człowieka. Wyniki badania Asano i wsp. wskazują, że maślanka jest regulatorem brązowej tkanki tłuszczowej, która odpowiada m.in. za termoregulację i wydatkowanie energii w postaci ciepła, co zwiększa podstawową przemianę materii. Wyniki tych badań sugerują, że spożywanie maślanki może być pomocne w zwalczaniu nadwagi i otyłości.

Jogurt, kefir, maślanka oraz mleko acidofilne są naturalnymi źródłami probiotycznych bakterii. Spożywanie wymienionych produktów jest szczególnie istotne podczas stosowania antybiotykoterapii, w przypadku drożdżycy narządów płciowych oraz w celach profilaktycznych zapobiegania zmianom składu mikroflory jelitowej. Odpowiedni skład mikroflory jelitowej wpływa pozytywnie na nasze samopoczucie oraz na procesy wchłaniania składników odżywczych ze spożytych i strawionych w przewodzie pokarmowym posiłków. Niwelowane są ponadto takie objawy jak wzdęcia, gazy oraz przelewanie w nadbrzuszu. Fermentowane produkty mleczne, w tym również maślanka są polecane jako zapobiegające zaparciom, ponieważ korzystnie wpływają na perystaltykę, formowanie i uwodnienie stolca.

Maślanka stanowi bogate źródło wapnia łatwo dostępnego dla organizmu, przy stosunkowo niskiej kaloryczności produktu. Wapń jest niezbędnym składnikiem diety, ponieważ jego brak w codziennych posiłkach skutkuje uwalnianiem go z kości, co osłabia ich strukturę i zwiększa podatność kości na złamania. Uczestniczy w mineralizacji kości oraz zębów, bierze udział w wytwarzaniu białka, warunkuje prawidłową pracę mięśni oraz układu nerwowego. Odpowiednia podaż wapnia w diecie oraz witaminy D stanowią podstawę postępowania profilaktycznego w osteoporozie. W maślance zawarte są również witaminy z grupy B: tiamina, ryboflawina i witamina B12 oraz potas i magnez.

Potrawy z maślanką

Maślankę można wykorzystać do przygotowania rozmaitych potraw na ciepło i na zimno, na słodko lub wytrawnie. Ten napój mleczny możemy wypić jako przekąskę między posiłkami, wypić jako dodatek do kanapki lub domowego ciasta, wykorzystać jako alternatywę dla mleka i zjeść na zimno z musli lub płatkami zbożowymi. Sprawdzi się  jako baza do chłodnika lub jako dodatek do sałatki owocowej. Na jej bazie można przygotować smaczny koktajl mleczny lub mleczno-owocowy oraz placki i racuchy. Co ważne i o czym warto pamiętać, przygotowując z maślanki potrawy na ciepło (placki lub racuchy), produkt przestaje być źródłem bakterii kwasu mlekowego, ponieważ w wyniku smażenia dochodzi do ich zabicia.

Maślanka czy kefir?

Zarówno maślanka, jak i kefir są wartościowymi fermentowanymi napojami mlecznymi, dlatego powinny być wybierane przez osoby zdrowe zamiennie. Oba produkty są odpowiednie i bezpieczne dla osób z nietolerancją laktozy, ponieważ zostały wytworzone w procesie fermentacji mleka. Posiadają podobną wartość energetyczną oscylującą w granicach 41–50 kcal na 100 ml napoju, dostarczają pełnowartościowego białka oraz zdrowego tłuszczu, podobną ilość wapnia oraz składników mineralnych i witamin. To co je odróżnia to rodzaj bakterii fermentacyjnych, które odpowiadają na nadanie przetworowi charakterystycznego smaku i aromatu. Kefir ponadto jest lekko gazowany, podczas gdy maślanka delikatna.

Maślanka to smaczny produkt, który zachęcam, aby włączyć do swojej diety. Polecam ponadto zwrócić uwagę na skład maślanki i wybierać wyłącznie te produkty, które posiadają najkrótszą listę składników. Jeśli jesteś fanem owocowych przetworów mlecznych, spróbuj zmiksować maślankę z bananem i cynamonem. Myślę, że jeśli wiemy, co jemy i skupiamy się na wyborze dobrych jakościowo produktów, nasze zdrowie na dłużej pozostanie bez szwanku.