Koenzym Q10 – właściwości, zapotrzebowanie, niedobory oraz źródła w żywności

Aktualizacja: 16 lutego, 2018

Koenzym Q10 zwany również ubichinonem to organiczny związek chemiczny wpływający na poprawne funkcjonowanie każdej komórki naszego ciała. Bierze czynny udział w procesie wytwarzania energii w komórkach, dotlenia oraz chroni je przed niszczejącym wpływem wolnych rodników. Jego niedobór można uzupełnić poprzez wprowadzenie odpowiednich produktów do codziennej diety.

Koenzym Q10

Pod nazwą ubichinon określa się grupę związków, które pomiędzy sobą różnią się długością bocznego łańcucha izoprenoidowego. W mitochondriach człowieka najpowszechniejszy jest koenzym Q10, w którym łańcuch boczny zbudowany jest z 10 jednostek izoprenowych. W szczególności usprawnia on pracę tych organów, które do prawidłowego funkcjonowania potrzebują dużo energii, czyli dla serca i mięśni szkieletowych. Obniżony jego poziom w organizmie objawia się m.in. osłabieniem oraz występowaniem objawów starzenia się. Ponadto przyczynia się do wytwarzania ATP oraz współdziała z enzymami, których zadaniem jest przyspieszenie procesów metabolicznych. Jest odpowiedzialny za dostarczanie komórkom energii potrzebnej w procesach regeneracji i wzrostu.

Koenzym Q10 – właściwości zdrowotne

Koenzym Q10 wpływa na zapobieganie chorobom układu krążenia, np. chorobie niedokrwiennej serca czy nadciśnienia. Znajduje się m.in. we krwi, gdzie chroni cholesterol HDL przed utlenianiem, przez co przyczynia się do zapobiegania rozwoju miażdżycy. Z kolei w stanach upośledzonej odporności, np.: w czasie chorób nowotworowych, alergii, niedokrwistości złośliwej bardzo ważne staje się utrzymanie optymalnego poziomu koenzymu Q10 przez co możliwe staje się dostarczenie komórkom biorącym udział w funkcjonowaniu układu immunologicznego odpowiedniej ilości energii. Dodatkowo jego niedobór może spowodować obniżenie termogenezy po posiłku. Bywają również przypadki, w których to leczenie otyłości wsparte zwiększeniem dawek koenzymu Q10 pozwala szybciej osiągnąć zamierzone efekty.

Wprowadzenie do diety koenzymu Q10 przez pacjentów chorych na cukrzycę prowadzi do unormowania poziomu glukozy ze krwi. Przypuszcza się, że przeciwutleniacz pobudza syntezę enzymów, które poprawiają przemianę węglowodanów. Wykazano również, że pomaga on w dusznicy bolesnej – choroba ta jest spowodowana przez miażdżycę naczyń krwionośnych.

Koenzym Q10 – właściwości kosmetyczne

Dbałość o zachowanie odpowiedniego poziomu koenzymu Q10 pozwala na ochronę komórek przed uszkodzeniami, za które odpowiedzialne są wolne rodniki. Warto dodać, że jego obecność znacząco wpływa na aktywność witaminy E, która również jest silnym przeciwutleniaczem. Wraz z wiekiem poziom koenzymu Q10 spada, czego konsekwencją jest znaczne obniżenie zdolności komórek do regeneracji.

Jest to skuteczna broń w walce z powstawaniem zmarszczek i uszkodzeń komórek. W 1999 roku przeprowadzono badania w Niemczech, gdzie wykazano, że długotrwałe stosowanie koenzymu Q10 zmniejsza zmarszczki mimiczne m.in. kurze łapki znajdujące się w obrębie oczu. Z kolei w 2005 roku w „Journal of Investigative Dermatology” opublikowano artykuł mówiący o wpływie koenzymu Q10 na uszkodzenie spowodowane działaniem promieniowania słonecznego, tj. UVA oraz UVB.

Jednak przed wyborem kosmetyku, który zawiera Q10 warto sprawdzić, czy znajduje się tam jego duża ilość. Wiele działających na rynku firm kosmetycznych zapewnia, że wybór ich produktu jest dobrym rozwiązaniem. Tymczasem okazuje się, że ilość koenzymu jest zbyt mała, aby stosowanie mogło przynieść oczekiwane rezultaty. Podczas wyboru kremu warto jest zwrócić uwagę na to, czy w składzie substancje aktywne znajdują się w pierwszej kolejności. Dopiero wtedy upewnisz się, że kosmetyk przyniesie skórze wiele korzyści.

Koenzym Q10 – zapotrzebowanie

Koenzym Q10 jest przeciwutleniaczem, który odpowiedzialny jest za zwalczanie wolnych rodników zwanych również oksydantami. Są to jony i cząsteczki, które posiadają niesparowany elektron oraz wykazują dużą aktywność chemiczną. Wolne rodniki mogą doprowadzać do uszkodzenia komórek. Wykazano również, że im większe jest stężenie oksydantów w otoczeniu, tym zwiększa się zapotrzebowanie na antyutleniacze, w tym również na koenzym Q10. Spożywanie wysoko przetworzonej żywności, palenie papierosów, a także życie w chronicznym stresie przyczyniają się do powstawania wolnych rodników. Zapotrzebowanie na koenzym Q10 rośnie również w trakcie zatruć. Ponadto jest ono większe u osób, które są bardzo aktywne fizycznie. Przyjmuje się, że dzienne zapotrzebowanie na koenzym Q10 wynosi 30 mg. Aby móc pokryć zalecaną dzienną dawkę organizmu na niezbędne kwasy tłuszczowe z rodziny Omega-3 wystarczy 100 g tłustej ryby morskiej (makreli, łososia, tuńczyka), 1,5 łyżki oleju lnianego lub orzechowego bądź 3 kromki chleba żytniego.  

Koenzym Q10 – niedobory

Wykazano, że niedobory koenzymu Q10 mogą doprowadzić do nadwagi, ponieważ jest on odpowiedzialny za transportowanie kwasów tłuszczowych do mitochondriów komórkowych, gdzie produkowana jest energia. W momencie, kiedy w organizmie nie ma odpowiedniej ilości koenzymu Q10 spalanie tłuszczów nie jest w pełni możliwe. Mimo faktu, że organizm jest w stanie samodzielnie produkować ten związek, to wraz z wiekiem jego stężenie maleje. Poziom stopniowo ulega zmniejszeniu już około 30 r.ż., a około 80 r.ż. stanowi blisko 80% normy. Jednak różnorodna i zbilansowana dieta pomaga utrzymać zalecane stężenie. Warto pamiętać o tym, że zaburzenia pracy komórek występują, gdy stężenie koenzymu Q10 obniży się o 20% normy. Wtedy to już niemożliwe staje się pełne wykorzystanie ATP, które stanowi podstawowe źródło energii dla komórek i narządów. Niedobór  ubichinonu prowadzi do chorób układu krążenia, układu immunologicznego oraz schorzeń metabolicznych.

Koenzym Q10 – źródła

Koenzym Q10 znajdziesz w rybach, olejach, szpinaku i produktach z pełnego ziarna. Dobrym źródłem kwasów omega-3 są też orzechy włoskie, nasiona lnu, soi czy rzepaku. Jednak najbogatsze w ten związek jest surowe mięso, a w szczególności serce, nerki, wątroba i śledziona. Są to organy o największym zapotrzebowaniu energetycznym, które wykazują dużą wrażliwość na jego ubytek czy niedobory. Niewielkie jego ilości są obecne również w warzywach i owocach. Przy czym jest on wrażliwy na działanie wysokich temperatur, dlatego też jego zawartość ulega zmniejszeniu podczas obróbki termicznej. Pamiętaj, że koenzym Q10 przyswaja się w obecności tłuszczów!

Koenzym Q10 zyskał miano cudownego składnika chemicznego, który przedłuża życie komórek, a tym samym pozwala zachować młodość na dłużej. Warto wprowadzić do codziennej diety produkty bogate w ubichinonem, by czerpać korzyści z jego prozdrowotnych i kosmetycznych właściwości.