Jak zapobiegać cukrzycy? Przyczyny cukrzycy

Aktualizacja: 7 marca, 2025

Cukrzyca jest jedną z najbardziej podstępnych chorób cywilizacyjnych. Jakie są jej przyczyny oraz jak jej zapobiegać, dowiecie się z poniższego artykułu.

Przyczyny cukrzycy

W zależności od typu cukrzycy jej problematyka i przyczyny są zróżnicowane.

Cukrzyca typu I ( insulinozależna) spowodowana jest przez proces autoimmunologiczny dotykający komórki beta trzustki, czyli tzw. wyspy Langerhansa, wskutek którego następuje niedobór insuliny lub jej brak. Choroba ta czasem przebiega bardzo podstępnie, bowiem proces autoimmunologiczny może trwać latami i schorzenie może się ujawnić między 4. a 5. dekadą życia (to tzw. cukrzyca autoimmunologiczna typu LADA).

W związku z tym za czynniki wywołujące pośrednio lub bezpośrednio uszczerbek na pracy trzustki i sprzyjające wystąpieniu cukrzycy typu I lub zaburzeń gospodarki węglowodanowej uważa się:

• współwystępującą chorobę autoimmunologiczną, najczęściej celiakię, ale też inne schorzenia, takie jak:
  • autoimmunologiczne zapalenie tarczycy typu Hashimoto,
  • reumatoidalne zapalenie stawów,
  • stwardnienie rozsiane,
  • choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• przebytą chorobę wirusową lub bakteryjną;
• przewlekłą alergię pokarmową lub wziewną;
• ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki;
• niedobory takich pierwiastków jak: chrom, cynk i mangan, które kontrolują stężenie glukozy we krwi.

Cukrzyca typu II (insulinoniezależna) spowodowana jest stanem insulinoodporności, czyli uodpornieniem się komórek organizmu na własną insulinę.

Za czynniki wywołujące hiperglikemię w tym przypadku odpowiadają:

1. czynniki genetyczne, tzw. dziedziczenie wielogenowe – u pacjentów, których w najbliższej rodzinie rodzice lub dziadkowie chorowali na cukrzycę I lub II typu, jest zwiększone ryzyko wystąpienia tego schorzenia,
2. otyłość typu brzusznego, która wywołuje wiele zmian w metabolizmie, m.in. zmiany mięśni, wątroby, a na końcu samej trzustki, która, odbierając informacje o stanie permanentnego podwyższonego stężenia glukozy we krwi, wyczerpuje swoje rezerwy i manifestuje je hiperglikemią,
3. mała aktywność fizyczna.

Inne rodzaje cukrzycy:

1. MODY, czyli cukrzyca wieku dorosłego, cukrzyca występująca u ludzi młodych lub cukrzyca noworodków wywołane są defektem genetycznym komórek beta trzustki;
2. cukrzyca polekowa powstaje na skutek leczenia glikokortykosteroidami lub przez kontakt z innymi substancjami chemicznymi;
3. cukrzyca ciążowa wywołana jest antagonizmem pomiędzy hormonami ciążowymi (z reguły ich podwyższonym stężeniem) a insuliną, przez który dochodzi do insulinooporności, wzrastającego zapotrzebowania na insulinę oraz podwyższenia stężenia glukozy w celu ułatwienia płodowi dostępu do glukozy.

Jak zapobiegać cukrzycy?

Podobnie jak w przypadku poszukiwania przyczyn wystąpienia cukrzycy, w zależności od jej typu, dokładnych metod zapobiegania cukrzycy jest kilka.

Z codziennego punktu widzenia pomocną kwestią jest prowadzenie prozdrowotnego stylu życia, na który składają się:

• racjonalne odżywianie zgodne z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia oraz stanem fizjologicznym i wiekiem pacjenta,
• codzienna aktywność fizyczna,
• odpowiednia ilość snu i umiejętność odreagowywania stresów,
• pozytywne nastawienie do życia,
• regeneracja oraz dotlenianie.

Zachowywanie wszystkich te zaleceń ma na celu utrzymanie prawidłowej masy ciała w każdym wieku. Warto pamiętać o tym, że nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w rejonie brzucha, zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy. Ponadto codzienna aktywność fizyczna powoduje uwrażliwienie komórek na własną insulinę i prawidłowe jej spożytkowanie.

Ważnym czynnikiem wpływającym na zapobieganie lub wczesne wykrycie cukrzycy są regularne poddawanie się badaniom okresowym (pomiar poziomu glukozy we krwi z krwi żylnej lub włośniczkowej) oraz samokontrola i samoocena stanu zdrowia.

Jeżeli:

1. w ciągu ostatnich 3 miesięcy Twoja masa ciała spadła,
2. masz stale wzmożone pragnienie,
3. często korzystasz z toalety,
4. czujesz się zmęczony i senny,
5. masz suchą skórę i nieświeży oddech,

koniecznie zgłoś się do lekarza i wykonaj prosty pomiar poziomu glukozy we krwi.