Dzieci i niemowlęta również mogą cierpieć na zaparcia. Można je leczyć!
🕣 3 min czytania
Aktualizacja: 27 czerwca, 2017
Częstość defekacji zmienia się z wiekiem. Również czas jelitowego przejścia masy pokarmowej z jamy ustnej do odbytu wydłuża się z 8 godzin w pierwszym miesiącu życia, 16 godzin w 2 roku życia do 26 godzin w wieku 10 lat.
Zaparcia występują u około 8% dzieci, są jedną z częstszych przyczyn wizyt u gastrologa. 80 – 85% zaparć u dzieci ma charakter czynnościowy. Rzadziej przyczyna jest organiczna lub metaboliczna.
Zaparcia u dzieci
Przyczyn zaparć u dzieci może być wiele. Dzielimy je ze względu na czynnik, które je powoduje. Wyróżniamy zaparcia:
- czynnościowe – trudności w oddawaniu stolca (dyschezja), niekiedy krwawienie ze szczeliny odbytu (mechaniczne uszkodzenie śluzówki), ból oraz wzdęcia brzucha
- psychiczne – sytuacyjne (brudne toalety, stosowanie kar). Reakcja na sytuacje stresowe: wykorzystywanie seksualne, dietetyczne: niska podaż błonnika, niedostateczna podaż płynów
- choroby przewodu pokarmowego – choroba Hirschsprunga, wrodzone wady odbytnicy, przetoki nabyte (przetoki, szczelina odbytu, hemoroidy)
- metaboliczne – odwodnienie, mukowiscydoza, niedoczynność tarczycy, nadnerczy, hipo – i hiperkaliemia
- nerwowo – mięśniowe – brak lub hipotonia mięśni brzucha (zespół Downa, mózgowe porażenie dziecięce), dystrofie mięśniowe, uszkodzenia rdzenia (guzy, rozszczepy kręgosłupa)
- polekowe – narkotyki, leki przeciwdepresyjne, psychotropowe, winkrystyna.
- zaparcia rzekome – anoreksja, depresja, drastyczne odchudzanie się, u starszych niemowląt karmienie wyłącznie piersią
U dzieci często pojawiają się zaburzenia perystaltyki jelit, których przyczyną jest zły nawyk oddawania stolca ( zaparcia nawykowo – czynnościowe). By stwierdzić tego typu zaparcia, muszą wystąpić co najmniej 2 objawy (powinny trwać minimum 2 miesiące):
- nie więcej niż 2 wypróżnienia w tygodniu
- co najmniej 1 epizod popuszczania stolca w tygodniu
- świadome wstrzymywanie defekacji
- bolesność wypróżnienia lub zbite stolce
- obecność dużych mas kałowych w odbytnicy
- wywiad wskazujący na stolce dużej objętości
Zaparciom mogą towarzyszyć objawy takie jak: rozdrażnienie, brak łaknienia lub szybkie uczucie sytości.
Analizując podłoże zaparć nawykowych, można wyróżnić następujące grupy czynników etiopatogenetycznych (powodujących patologię):
- genetyczne
- psychogenne
- społeczne
- żywieniowe
Zaparcia u dzieci – leczenie
Leczenie jest długotrwałym procesem trwającym od roku do dwóch. Zaangażowany w niego jest cały zespół terapeutyczny.
Pierwszym etapem terapii jest oczyszczanie jelit z zalęgających mas kałowych. Później następuje leczenie podtrzymujące: zalecenia żywieniowe, aktywność fizyczna, leki przeczyszczające, biofeedback (metoda pozwalająca kontrolować procesy zachodzące w organizmie), opieka psychologa.
Leczenie farmakologiczne opiera się na lekach osmotycznych: laktuloza, polietylenoglikole (PEG) – makrogole, sorbitol. Stosowane są także osmotyczne preparaty doodbytnicze – sorbitol, czopki glicerynowe oraz leki stymulujące (np. liść i owoc senesu, bisakodyl – nie należy stosować u niemowląt) i leki działające poślizgowo (olej mineralny, płynna parafina – nie stosować u niemowląt).
Zalecenia żywieniowe w zaparciach:
- płyny – woda niegazowana, mineralna lub źródlana albo rozcieńczone soki owocowe i kompoty z suszonych owoców, herbaty ziołowe
- ograniczenie soków owocowych, wysokosłodzonych i napojów gazowanych
- dziecko nie powinno pić czarnej herbaty, kakao i czekolady (zawierają garbniki i teobrominę)
Zaparciu zwykle towarzyszy ból brzucha i wzdęcia.
Spożywanie pokarmów bogatych w błonnik ułatwia oddawanie stolca i poprawia rytm wypróżnień poprzez nasilenie fermentacji oraz zwiększenie ilości wody w dolnym odcinku przewodu pokarmowego. Nierozpuszczalne w wodzie włókno roślinne przyspiesza pasaż treści pokarmowej w jelicie cienkim i okrężnicy, wpływając tym samym na objętość stolca, rytm wypróżnień oraz rozwój pożądanej flory jelitowej. U dzieci zdrowych zaleca się spożywanie włóknika pokarmowego w ilości 0,5 g/kg m.c. (ale nie więcej niż 35 g/dobę).
Zasadą żywienia w zaparciach jest podawanie pokarmów pobudzających jelita do ruchu robaczkowego. Z diety wyłącza się produkty powodujące wzdęcia. Należy uwzględniać następujące działania pokarmów: chemiczne, mechaniczne oraz termiczne.
Działanie chemiczne wywierane jest przez pokarmy, w skład których wchodzą kwasy organiczne, dwutlenek węgla, sól kuchenna jak: buliony, rosoły, potrawy ostro przyprawione oraz zawierające białko zwierzęce. Działanie mechaniczne mają produkty bogate w błonnik pokarmowy. Korzystnie działają tłuszcze (masło, oliwa lub olej) podane na czczo. Picie na czczo ½ szklanki zimnej, przegotowanej wody lub wody z miodem również daje niekiedy dobry skutek.
U niemowląt substytutem błonnika będą soki zawierające sorbitol: jabłkowy, gruszkowy, śliwkowy. Natomiast starsze dzieci powyżej 1 roku życia mogą spożywać pełne ziarna, owoce i warzywa.
Ważnym elementem terapii w zaparciach jest trening wypróżnień – zachęcanie do siadania na nocniku po posiłkach, przyzwyczajanie do regularnego rytmu oddawania stolca i wzmocnienie fizjologicznych odruchów powodujących potrzebę defekacji po spożyciu posiłku.
Dzieci i niemowlęta także mogą cierpieć na zaparcia. Jest wiele sposobów, by pomóc naszym pociechom w walce z problemami perystaltyki jelit. Odpowiednie żywienie, aktywność fizyczna, komfort psychiczny dziecka, ćwiczenia i nauka dobrych nawyków wypróżniania oraz niekiedy zastosowanie odpowiednich leków, mogą pomóc szybko uporać się z problemem zaparć.
Autor artykułu:
Problem z zaparciami w przypadku córki zaczął się gdy zaczęła korzystać z nocnika. Za nic nie chciała robić kupy, zaczęło się wstrzymywanie, ból brzucha i płacz. Zaraz wiedzieliśmy, że przychodzi czas na kupę bo mała stawała się zdenerwowana, chciała na ręce i płakała.
Lekarka poleciła nam wtedy właśnie czopki evaqu bambini, które w tamtej sytuacji były naszym wybawieniem.
Ja zastosowałam czopki i trening wypróżnień, w krótkim czasie pozbyliśmy się problemu z zaparciami.
Ja podawałam najpierw czopki glicerynowe, a teraz evaqu bambini. Wydaje mi się że szybciej się rozpuszczają, działają inaczej niż glicerynowe, jak się rozpuszczają to wytwarza się dwutlenek węgla i woda, co powoduje fizjologiczne wypróżnienie, a glicerynowe dają poślizg.
Moja córka ma od czasu do czasu kłopoty z wypróżnianiem. Na ogół pomagają domowe sposoby takie jak napar ze śliwek, jogurty czy więcej ruchu . Czasem jednak to nie skutkuje i wtedy sięgam po leki, a dokładniej czopki której „dorosłą” wersję używałam będąc w ciąży. Wiem że to łagodny a skuteczny środek. Nie przeczyszcza, nie podrażnia i nie rozleniwia jelit
Coraz trudniej układać dietę i posiłki dla dzieci, coraz więcej przetworzonej żywności w jadłospisie przyczynia się do przeróżnych dolegliwości. Między innymi zaparcia są częstym, uciążliwym problem. Są oczywiście środki medyczne łagodnie działające, ale diety pilnować trzeba.
Radzimy jednak podawać dzieciom jak najmniej przetworzonej żywności, a środki medyczne zamienić na zdrową i zbilansowaną dietę, która działa również prewencyjnie na zaparcia. 🙂
Często bardzo skuteczne jest odstawienie mleka i jego przetworów, cukrów rafinowanych, oraz kakao. Mleko zapiera nie ze względu na laktozę, ale zawartą (również w jego przetworach) kazeinę – swoisty klej. Walczyłam z zaparciami u dziecka zarówno dietą bogatą w błonnik, pre i probiotykami, środkami farmakologicznymi, ale dopiero odstawienie WSZYSTKIEGO mlecznego (krowiego i koziego) dało efekt. Młody wypróżnia się regularnie codziennie, czasami co drugi dzień. Stolce mają prawidłową konsystencję i gabaryt. Wcześniej stolec był raz na tydzień z krwią, płaczem i zgrzytaniem zębami. Płakał on i płakałam ja. Teraz potrafi zawołać i zrobić normalną kupę wszędzie.