Otyłość sarkopeniczna – zjawisko często pojawiające się u osób starszych

Dla osób starszych charakterystyczne jest zjawisko sarkopenii, czyli utraty masy mięśniowej oraz dynapenii – utraty siły mięśniowej. Roubenoff zauważył współistnienie otyłości i sarkopenii i zdefiniował je jako nową jednostkę chorobową – otyłość sarkopeniczną.

Otyłość sarkopeniczna oznacza związane wraz z wiekiem zwiększenie masy ciała, w tym zawartości tkanki tłuszczowej, przy jednoczesnym zmniejszeniu masy i siły mięśni. Tę jednostkę chorobową rozpoznaje się u pacjentów otyłych, spełniających przynajmniej jedno kryterium otyłości: BMI>35 kg/m2, poziom tkanki tłuszczowej >35%, indeks tkanki tłuszczowej >9,5 kg/m2 i jednocześnie indeks masy mięśni szkieletowych poniżej 2 odchyleń standardowych dla średnich wyników populacji wieku 18–39 lat.

Otyłość sarkopeniczna – przyczyny

Zjawisko to częściej dotyka mężczyzn, ponieważ w procesie starzenia ich masa mięśniowa zostaje szybciej utracona niż u kobiet (między innymi przez zmniejszenie wydzielania testosteronu). Rozwój sarkopenii może potęgować niska aktywność fizyczna, ale w jej rozwoju mają swój udział również uwarunkowania genetyczne. Nadmierny zanik masy mięśniowej może być powodowany także przez zaburzenia tarczycy, niedożywienie oraz niektóre choroby przewlekłe (np. reumatoidalne zapalenie stawów).

Otyłość sarkopeniczna – objawy

Objawy otyłości sarkopenicznej to przede wszystkim osłabienie mięśniowe, szybko powstające zmęczenie, niska wytrzymałość na wysiłek, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej oraz nadmierna masa ciała. Im wcześniej rozpoznamy u siebie to schorzenie, tym lepiej, ponieważ wiąże się ona z ryzykiem rozwoju osteoporozy, upadkami i urazami, złamaniami, unieruchomieniem czy brakiem samodzielności w wykonywaniu codziennych czynności. Dodatkowo otyłość może powodować cukrzycę, choroby układu krążenia oraz nowotwory.

Postępowanie terapeutyczno-profilaktyczne w przypadku otyłości sarkopenicznej to przede wszystkim zmiana stylu życia poprzez zwiększenie aktywności fizycznej oraz właściwy sposób odżywiania. Najbardziej efektywnym rodzajem treningu dla osób z sarkopenią jest trening siłowy (oporowy). Dzięki ćwiczeniom siłowym można uzyskać przyrost masy oraz siły mięśniowej. Trening oporowy u osób starszych poprawia zdolność do chodzenia, wchodzenia po schodach oraz podnoszenia cięższych przedmiotów.

Oprócz samego treningu w terapii otyłości sarkopenicznej niezbędna jest także odpowiednia dieta. Ważne jest, aby w każdym posiłku spożywać 20–30 g białka, co pobudza nasz organizm do produkcji białek mięśniowych. Należy również wprowadzić restrykcję kaloryczną, która pozwoli nam wrócić do wagi mieszczącej się w normie BMI.

Wyraźne zwiększenie zaniku mięśni obserwuje się w kolejnych dekadach życia. Jest to proces nieunikniony, nawet u osób aktywnych fizycznie. Co innego jednak, jeśli zmniejszenie masy mięśniowej jest o wiele większe niż powinno, a dodatkowo występuje nadmierna tkanka tłuszczowa, której obecność powoduje tylko pogorszenie możliwości ruchowych oraz ryzyko chorób. Warto dbać o masę naszych mięśni już w młodym wieku, aby starzejąc się mieć energię do życia. Podstawą powinna być regularna aktywność fizyczna. W końcu bezczynność ruchowa najmocniej osłabia siłę mięśni.