Olej z pestek winogron – właściwości, zastosowanie, do smażenia, na twarz

Aktualizacja: 7 maja, 2024

Sklepowe półki uginają się dziś od różnorodnych olejów – każdy charakteryzuje się innymi właściwościami i składem, każdy ma swoje wady i zalety. Wybierając olej z pestek winogron, warto wiedzieć, iż budzi on w pewnym stopniu kontrowersje. Z jednej strony zawiera kilka potencjalnie prozdrowotnych związków, z drugiej znajdziemy w nim także te o niekorzystnym wpływie na organizm ludzki. Bardziej jednoznaczne jest natomiast zastosowanie oleju z pestek winogron w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym.

Olej z pestek winogron

Winogrona są spożywane przez ludzkość od blisko 6. tysięcy lat. Z Azji przywędrowały do Europy i Ameryki Północnej. O powstałym z nich oleju wspomina Biblia, natomiast w historii świata pierwsze wzmianki o oleju z pestek winogron datuje się na XVI wiek, kiedy to cesarz Maksymilian przyznał muzykom przywilej jego produkcji. Produkcja na małą skalę rozpoczęła się pod koniec XVIII wieku we Włoszech, na dużą – we Francji w wieku XIX.

Obecnie olej z pestek winogron produkowany jest w takich państwach jak Włochy, Hiszpania, Chile czy Stany Zjednoczone [1]. Pestki winogron są tzw. materiałem odpadowym przy produkcji wina, a zawarty w nich olej stanowi od 8 do 20% suchej masy [2].

Produkcja oleju opiera się na metodach mechanicznych (tłoczenie na zimno lub gorąco) oraz ekstrakcji chemicznej lub rozpuszczalnikowej (metoda Soxleta) [3]. Sam olej jest łagodny w smaku, o barwie jasnozielonej bądź jasnożółtej, można go nabyć w przystępnej cenie.

Właściwości oleju z pestek winogron

To, z czym olej kojarzy się najbardziej to oczywiście składnik odżywczy nazywany tłuszczem. Olej z pestek winogron rzeczywiście bogaty jest w kwasy tłuszczowe: kwas linolowy (stanowi 65–72% zawartości ), kwas oleinowy (12–23%), kwas palmitynowy (4–11%) oraz  kwas stearynowy (8,5–15%). Jednonienasycone kwasy tłuszczowe stanowią ok. 19% wszystkich tłuszczów, wielonienasycone ok.70%, a nasycone – 11%.

W oleju obecna jest witamina E (około 8 mg/100 ml) oraz antyoksydanty zabezpieczające go przed procesem utleniania [4]. Witamina E posiada właściwości neuroprotekcyjne, przeciwnowotworowe i przeciwutleniające. Jako antyoksydant usuwa wolne rodniki hydroksylowe, łagodzi stres oksydacyjny, redukuje stężenie lipoprotein o małej gęstości (LDL), a tym samym zmniejsza proces zapalny, który może być przyczyną rozwoju różnych chorób [5].

Kwas linolowy należy do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA), ma działanie obniżające poziom cholesterolu. Zawartość kwasów tłuszczowych PUFA w oleju mieści się w zakresie 85%–90%. Podobnie jak jednonienasycony kwas oleinowy nie jest syntetyzowany w organizmie, dlatego ważne jest ich dostarczanie z zewnątrz [6].

Spośród korzyści wynikających ze spożywania oleju z pestek winogron można wymienić jego właściwości przeciwzapalne, kardioprotekcyjne, przeciwbakteryjne i przeciwnowotworowe. Wiążą się one głównie z występowaniem w oleju takich związków jak tokoferol, kwas linolenowy, kwercetyna, karotenoidy i fitosterole [7].

Głównymi polifenolami zidentyfikowanymi w oleju z nasion winogron są katechiny, epikatechiny, resweratrol i procyanidyna [8]. Są one zdolne do hamowania uwalniania kwasu arachidonowego (AA), odpowiedzialnego za wytwarzanie leukotrienów i prostaglandyn, które z kolei aktywują odpowiedź zapalną.

Jednakże ilości lipofilowych i hydrofilowych składników oleju z winogron o prozdrowotnym  działaniu są niewielkie, co wymaga konsumpcji dużej ilości oleju, aby uzyskać korzystne efekty. Dodatkowo obecność dużej ilości kwasów tłuszczowych omega-6 i ich niekorzystny stosunek do kwasów tłuszczowych omega-3 może wpływać negatywnie na organizm ludzki indukując proces zapalny.

Zastosowanie oleju z pestek winogron

Olej z pestek winogron wykorzystywany jest na wiele sposobów:

• w przemyśle spożywczym – jako olej jadalny. Jest prawie bezzapachowy, podkreśla więc naturalny smak potraw. Stosowany na zimno nie traci zawartych w nim witamin, minerałów oraz prozdrowotnych substancji.
• W przemyśle kosmetycznym. Większość olejów może być stosowana jako środek nawilżający skórę. Olej z nasion winogron jest bardzo lekki, więc łatwo wchłania się przez skórę i nie pozostawia śladów. Nie wywołuje też reakcji alergicznych. Inną zaletą oleju z nasion winogron jest stymulacja tkanki skóry prowadząca do regeneracji komórek. Badania wykazały, że miejscowe stosowanie kwasu linolowego zawartego w oleju z pestek winogron łagodzi skórę i zmniejsza utratę wody przez warstwę naskórkową. Olej z pestek winogron może też potencjalnie chronić ludzkie keratynocyty przed uszkodzeniami spowodowanymi promieniowaniem UVB. Wiąże się to z jego silną aktywnością przeciwutleniającą, która powoduje zmniejszenie ilości wolnych rodników.
• W przemyśle leczniczym – stosując olej z nasion winogron, organizm ludzki może przyspieszyć proces gojenia się ran, a także wpływać na redukcję blizn. Olej jest stosowany także w profilaktyce miażdżycy tętnic, nadciśnienia tętniczego, w chorobach naczyniowych takich jak żylaki czy trądzik różowaty.

Olej z pestek winogron do smażenia

Jeżeli w oleju przeważają nienasycone kwasy tłuszczowe, które szybko się utleniają pod wpływem wysokiej temperatury, zaleca się go spożywać na surowo np. dodając do surówek i sałatek. Należy więc pamiętać, iż na oleju z pestek winogron nie powinno się smażyć potraw – wbrew fałszywym informacjom podawanym przez producentów olejów. Nienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oleju z pestek winogron nie powinny być eksponowane na ciepło. Do smażenia można wykorzystywać oleje o wyższej ilości nasyconych kwasów tłuszczowych [9].

Olej z pestek winogron na twarz

Wspomniane już właściwości przeciwutleniające oleju z pestek winogron są odpowiedzialne za ochronę przed starzeniem się skóry. Olej z pestek winogron może wpływać korzystnie na redukcję zmarszczek, ponieważ zapewnia odpowiednie nawilżenie skóry oraz chroni przed wolnymi rodnikami.

Skóra potrzebuje dużej ilości kwasu linolowego, aby wzmocnić błonę komórkową i poprawić kondycję naskórka, a olej z pestek winogron może go dostarczyć. Pomaga także w utrzymaniu odpowiedniej ilości kolagenu i elastyny w organizmie, dzięki czemu skóra pozostaje elastyczna [10].

Olej można wykorzystać jako dodatek do sporządzonej samodzielnie maseczki na twarz. Przykładowo do  jogurtu i kurkumy należy dodać kilka kropel oleju, nałożyć na twarz pozostawiając na niej przez około 15 minut, a następnie spłukać wodą.

Olej można stosować w przypadku cery tłustej i trądzikowej – zawarte w oleju przeciwutleniacze zapobiegają zapychaniu się porów. W przypadku cery suchej olej zapewnia jej nawilżenie. Na cerę naczynkową wpłynie pozytywnie ze względu na zawartą w nim witaminę K.

Właściwości organoleptyczne oleju z nasion winogron, w tym przyjemny zapach i wyjątkowy smak spowodowały zainteresowanie nim przemysłu spożywczego. W aspekcie żywieniowym olej ten jest bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza omega-6; antyoksydatny – w tym witaminę E oraz fitosterole. Nie nadaje się on do smażenia, natomiast w małych ilościach może być dodawany do zimnych potraw. Olej ten jest także powszechnie stosowany w kosmetologii – przeciwdziała starzeniu się skóry oraz zapewnia jej nawilżenie.