Kiedy brać probiotyk i jak go stosować? Przedawkowanie probiotyku

Aktualizacja: 9 kwietnia, 2024

Probiotykami określamy żywe drobnoustroje, które podawane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny efekt zdrowotny. Wśród drobnoustrojów wykazujących działanie probiotyczne wymienia się przede wszystkim bakterie produkujące kwas mlekowy z rodzaju Lactobacillus, a także Bifidobacterium. Do grupy probiotyków zalicza się również inne drobnoustroje, takie jak np. drożdżaki Saccharomyces boulardii, które w pozytywny sposób  oddziałują na organizm. Źródłem probiotyków mogą być produkty spożywcze, suplementy diety, jak i preparaty farmaceutyczne [1].

Ważne jest, aby probiotyki spełniały określone kryteria. Powinny one:

• być zgodne z naturalną zdrową mikroflorą jelita grubego człowieka,
• być beztlenowcem,
• przynależeć do ściśle określonego rodzaju i gatunku,
• wykazywać odporność na kwaśne działanie pH soku żołądkowego i enzymów trawiennych,
• nie posiadać właściwości toksycznych,
• ujawniać zdolność do kolonizacji jelita grubego,
• wykazywać potwierdzone naukowo pozytywne działanie na organizm [2].  

Kiedy brać probiotyk?

Probiotyk warto stosować podczas antybiotykoterapii. Jest to istotne, gdyż pomaga zapobiegać występowaniu działań niepożądanych, które obejmują m.in. zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Warto pamiętać, iż nie należy przyjmować preparatów probiotycznych jednocześnie z antybiotykiem, aby stosowana substancja lecznicza nie unieczynniła pozytywnego działania bakterii zawartych w preparacie. Poza pełnieniem funkcji ochronnej w trakcie antybiotykoterapii, probiotyki pomagają odbudować florę jelitową po zakończonym leczeniu [3].

Probiotyki znajdują zastosowanie także w pewnych przypadkach klinicznych. Zaleca się ich stosowanie w przypadku pojawienia się następujących dolegliwości:

• biegunki,
• eradykacja zakażeń Helicobacter pylori,
• alergie oraz atopowe zapalenie skóry,
• zapalenie jelita grubego,
• zespół jelita drażliwego,
• martwicze zapalenie jelit [4].

Ze względu na to, że poszczególne szczepy bakterii probiotycznych w różny sposób oddziałują na nasz organizm, warto przed rozpoczęciem stosowania preparatu skonsultować się z lekarzem.

Jak stosować probiotyk?

Na rynku znaleźć możemy wiele produktów spożywczych oraz farmaceutycznych, które zawierają bakterie probiotyczne. Stężenie bakterii wynosi w nich od kilku milionów aż do kilku miliardów na dawkę. Dawka probiotyku musi być ustalona na podstawie przeprowadzonych badań klinicznych. W większości produktów stężenie probiotyku wynosi 1×10 9-10 jtk. Należy pamiętać, iż niektóre preparaty wykazują wysoką efektywność przy zastosowaniu mniejszych dawek. Inne z kolei wymagają większej dawki probiotyku. Dawka, która jest podana na opakowaniu nie jest taka sama jak dawka efektywna, która rzeczywiście dociera do jelita.

Do tej pory nie sformułowano uniwersalnych ściśle określonych standardów dotyczących dawki oraz wymagań, jakie powinny zostać spełnione przez produkty probiotyczne. Producenci powinni zatem w odpowiedni sposób oznaczać produkty probiotyczne, a także dokładnie opisać sposób dawkowania preparatu [5].

Przeczytaj też:

• 5 naturalnych probiotyków, które możesz przygotować w domu
• Probiotyki – czym są i w jakim celu się je stosuje?
• Probiotyki – źródło oraz wpływ na wygląd zewnętrzny oraz samopoczucie

Probiotyk przed czy po jedzeniu?

Sięgając po opakowania preparatów probiotycznych możemy zauważyć, że producenci nie są zgodni co do pory przyjmowania probiotyku. Jedni deklarują, że preparat najlepiej przyjmować przed posiłkiem, inni, że w trakcie, a pozostali polecają zażywać go po jedzeniu. Pojawiają się również informacje, aby probiotyki przyjmować pomiędzy posiłkami.

Przeprowadzono badanie, w którym chciano sprawdzić, w jakich warunkach przyjmowane w preparacie probiotycznym bakterie mają największe szanse na przeżycie. Okazało się, że najkorzystniejsze warunki dla bakterii powstają, gdy probiotyk jest przyjmowany wraz z jedzeniem lub bezpośrednio przed rozpoczęciem jedzenia. Dodatkowo warto pamiętać, że spożywanie tłuszczu w posiłku, z którym przyjmujemy preparat zwiększa przeżywalność bakterii probiotycznych. Dlatego dobrze jest zadbać o dostarczenie pokarmu zawierającego  tłuszcz jeśli zażywamy probiotyk [6].  

Przedawkowanie probiotyku

Niektóre gatunki bakterii z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium należą do naturalnej mikroflory jelitowej. Inne z kolei bytują w przewodzie pokarmowym człowieka w mniejszej ilości. Spożywanie tradycyjnych bakterii mlekowych, które związane są z fermentacją żywności jest generalnie bezpieczne. Preparaty probiotyczne dostępne na rynku znacznie różnią się od siebie składem. Ich skuteczność, a także ewentualne efekty niepożądane zależą od danego szczepu oraz zawartości bakterii w produkcie [4].

Przykładowo przedawkowanie preparatu zawierającego żywe szczepy bakterii Lactobacillus pochodzenia ludzkiego wydaje się być niemożliwe. Preparat taki może być przyjmowany bez obaw [7].

Należy jednak pamiętać, że każda substancja dostarczana do organizmu w nadmiarze może wywołać negatywne konsekwencje zdrowotne. Dlatego najlepszym pomysłem wydaje się stosowanie preparatów probiotycznych zgodnie z zaleceniami zawartymi na opakowaniu. W razie wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

W literaturze zwraca się uwagę na fakt, że konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań nad probiotykami, których celem będzie wykazanie czy możliwe jest ich przedawkowanie.

Probiotyki naturalne

Poza licznymi preparatami farmaceutycznymi czy suplementami diety warto sięgnąć po naturalne źródła probiotyków. Znajdziemy je w fermentowanych produktach mlecznych, m.in. w:

• kwaśnym mleku,
• kefirze,
• jogurtach,
• mleku acidofilnym (czyli takim, które powstaje w wyniku fermentacji prowadzonej przez  bakterie L. acidophilus).

Produkty pochodzenia mlecznego są żywnością najczęściej wzbogacaną w probiotyki. Niestety ze względu na zawartość laktozy, a także innych związków o działaniu alergizującym nie każdy może je spożywać.

Alternatywą mogą być wówczas produkty pochodzenia roślinnego wzbogacone bądź fermentowane bakteriami probiotycznymi. Najczęściej wykorzystuje się do fermentowania produkty sojowe, zbożowe, jak również warzywa i owoce (np. kiszona kapusta czy ogórki). Dodatkową korzyścią płynącą z fermentowania żywności jest jej wpływ na zmniejszenie substancji przeciwodżywczych takich jak fityniany, które znajdziemy m.in. w zbożach, roślinach strączkowych oraz orzechach.

Do produktów zawierających probiotyki należą również mięsne produkty probiotyczne (wędliny, które nie zostały poddane ogrzewaniu), a także mleko w proszku dla niemowląt z liofilizowanymi bakteriami probiotycznymi [8].

Warto w tym miejscu wspomnieć o grzybie herbacianym – kombucha. W jego skład wchodzą symbiotyczne kultury drożdży i bakterii. Dzięki ich zawartości kombucha jest dobrym źródłem probiotyków.

Czytaj więcej:

• Probiotyk – działanie. Probiotyk na zaparcia, biegunkę, odporność i odchudzanie
• Probiotyki dla dzieci i niemowląt – jakie wybierać?
• Probiotyki ginekologiczne dla kobiet w ciąży i nie tylko!
• Probiotyki na odchudzanie. Jaki probiotyk wybrać?

Bakterie probiotyczne w pozytywny sposób oddziałują na nasz organizm. Wpływają na prawidłowe funkcjonowanie nie tylko przewodu pokarmowego, ale również wielu różnych narządów. Ze względu na korzyści płynące z ich stosowania, warto zadbać o to, aby źródła probiotyków znalazły się w naszej diecie. Dobrze jest również dostarczać odpowiednie szczepy bakterii poprzez stosowanie preparatów probiotycznych.