Polipy jelita grubego – rodzaje, objawy, leczenie, dieta. Czy polipy jelita grubego są groźne?

Aktualizacja: 18 marca, 2024

Polip – uwypuklenie błony śluzowej jelita do wewnątrz, często nie dające żadnych objawów, diagnozowane i leczone głównie przy pomocy kolonoskopii. Jakie rodzaje polipów wyróżniamy i które z nich są szczególnie groźne? Na czym powinna być skupiona dieta osób posiadających polipy w jelicie grubym?

Polipy jelita grubego

Polip, łac. Polypus (polys – przedrostek oznaczający m.in.: liczny, wielki; -pous – stopa, noga, łapa, macka, ramię) – guzowaty twór patologiczny wyrastający z błon śluzowych wysłanych nabłonkiem gruczołowym. Polip jest pojęciem makroskopowym, którym nazywa się każde uwypuklenie błony ponad powierzchnię, skierowane w stronę światła (środka) jelita. Polipy mogą występować pojedynczo lub w skupiskach – mowa wtedy o tzw. polipowatości (gdy łączna liczba polipów przekracza 100). Choć twory te mogą być zlokalizowane także w jelicie cienkim i dwunastnicy, jelito grube jest najczęstszym miejscem ich występowania.

Polipy – rodzaje

Polipy podzielić można pod względem kilku kryteriów. Jeden z nich dotyczy charakteru struktury, czyli tych nowotworowych i nienowotworowych. Do tych drugich często zalicza się tzw. polipy młodzieńcze, zwykle pojedyncze i zlokalizowane w końcowych odcinkach przewodu pokarmowego dzieci i młodzieży. Najczęstszym typem polipów występujących u dorosłych są zaś tzw. gruczolaki, związane z rozrostem komórek nabłonka gruczołowego, będące często prekursorami zmian nowotworowych. To właśnie one okazują się być najgroźniejszym rodzajem polipów, gdyż istnieje duże ryzyko, iż związane są one z rakiem jelita grubego. Biorąc pod uwagę wygląd tworu można z kolei wyróżnić siedzące i uszypułowane. Wyróżnia się również tzw. polipy rzekome, powstałe w wyniku niecałkowitego zniszczenia błony śluzowej (polipem rzekomym nazywa się w tym przypadku fragment śluzówki nie objęty chorobą). Ten rodzaj występuje często w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – choroby autoimmunologicznej należącej do Nieswoistych Zapaleń Jelit (NZJ).

Polipy jelita grubego – objawy

Obecność małych polipów może nie dawać żadnych objawów lub będą one mało specyficzne. Może pojawić się zmiana rytmu wypróżnień (w kierunku zaparć lub biegunek), parcie na stolec, śluzowate stolce, bóle brzucha i dyskomfort jelitowy. Większe twory często powodują dodatkowo krwawienia. Mimo to, utrata krwi nie zawsze musi być widoczna podczas wypróżniania – często są to tzw. utajone krwawienia z przewodu pokarmowego. Przydatnym narzędziem diagnostycznym jest wtedy oznaczenie w laboratorium poziomu kalprotektyny (białko obecne w stanach zapalnych przewodu pokarmowego) oraz krwi utajonej w kale. Utrata krwi będzie przyczyniać się z kolei do rozwoju anemii, a przewlekle obniżony poziom żelaza w krwi może być jednym z objawów występowania wspomnianych krwawień.  

Polipy jelita grubego – leczenie

Polipy zwykle wykrywa się podczas badania endoskopowego (kolonoskopii). Wykryte podczas tej diagnostyki małe twory mogą być od razu usuwane przy pomocy odpowiednich narzędzi. Usuwanie większych polipów może wiązać się z koniecznością operacji. Wszystkie twory po usunięciu zostają poddane ocenie mikroskopowej, gdzie określa się ich rodzaj (nowotworowe lub nie). Zazwyczaj samo stwierdzenie obecności polipa jest wskazaniem do jego usunięcia, ze względu na możliwą transformację w formę złośliwą (nowotworową). Nie podejmuje się więc jedynie leczenia objawowego, zaś od razu przechodzi się do usuwania patologicznego tworu będącego przyczyną dolegliwości. Po resekcji polipa należy powtórzyć kolonoskopię za jakiś czas w celu stwierdzenia, czy nie powstały kolejne twory.  

Polipy jelita grubego – leczenie ziołami

Wykrycie polipa podczas badania endoskopowego zwykle kończy się jego usunięciem. Nie mniej jednak, istnieją doniesienia o próbach leczenia tych tworów bez ingerencji chirurgicznej.

Doświadczenia w tym aspekcie przeprowadzał m.in. profesor Aminiew, który wykorzystywał roślinę o nazwie glistnik jaskółcze ziele do leczenia polipowatości jelita grubego i żołądka. Wykorzystywał on macerat ze świeżego, roztartego ziela (przygotowany w odpowiednich proporcjach i temperaturze), który po przefiltrowaniu stosował doodbytniczo (w przypadku polipów zlokalizowanych w obrębie jelita grubego) lub doustnie (w przebiegu polipowatości żołądka) u swoich pacjentów.

Należy jednak pamiętać, by nie stosować takich zabiegów bez konsultacji z lekarzem, nie mając odpowiednio dużej wiedzy o zastosowaniu ziół, przeciwwskazaniu do ich stosowania oraz możliwych interakcji z przyjmowanymi jednocześnie lekami.

Polipy jelita grubego – dieta

Dieta u pacjentów z polipami jelita grubego obejmuje podstawowe zalecenia dietetyczne dla reszty populacji, z zaznaczeniem iż powinna koncentrować się na takich produktach, które nie będą drażnić zmienionej chorobowo błony śluzowej jelita. W tym celu warto ograniczyć podaż nierozpuszczalnej frakcji błonnika (zawarty m.in. w produktach pełnoziarnistych i pestkach roślin) i skupić się na jego rozpuszczalnej formie (pochodzącej z owoców – m.in. jabłek, śliwek, owoców cytrusowych, gruszek; i warzyw – brokułów i brukselki, marchwi, cukinii). Dieta powinna zawierać odpowiednią ilość białka, które będzie źródłem aminokwasów niezbędnych do odbudowy zniszczonego nabłonka jelitowego. Szczególną uwagę warto zwrócić na białko zwierzęce bogate w kolagen, na przykład nóżki, golonka czy rosół. Dieta powinna dostarczać niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, a także pewną ilość kwasów MCT, które działają regenerująco na nabłonek jelitowy. Do diety warto włączyć przyprawy przeciwzapalne, na przykład kurkumę. Zasadna może okazać się suplementacja witaminą D3 i bakteriami probiotycznymi – te drugie pomogą odbudować błonę śluzową jelita.

Cały jadłospis powinien być skomponowany w oparciu o produkty niskoprzetworzone, ponieważ będą one łatwiej strawne i lepiej przyswajalne przez organizm.

Polipem nazywamy patologiczną zmianę w obrębie błony śluzowej przewodu pokarmowego, szczególnie często jelita grubego. Zależnie od rodzaju tego tworu, może on być mniej lub bardziej groźny. Diagnostyka i leczenie opiera się głównie na endoskopii, podczas której wykrytego polipa usuwa się, a następnie bada pod mikroskopem w celu określenia jego rodzaju. W przebiegu leczenia ważna jest również dieta, która powinna być skupiona na produktach niepodrażniających wrażliwej błony śluzowej jelita i przyczyniających się do jej regeneracji.