Cukier w moczu – norma. Cukier w moczu w ciąży, u dzieci

Badanie moczu jest jednym z podstawowych w diagnostyce laboratoryjnej. Jeśli w moczu pojawia się cukier, może stanowić to poważny symptom nieprawidłowo funkcjonującego organizmu. Jednakże w niektórych przypadkach, np. cukrzycy ciążowej, niewielką ilość cukru w moczu można uzasadnić fizjologicznie. Skąd pojawia się cukromocz i u kogo można się go spodziewać?

Cukier w moczu

Cukier w moczu może dotyczyć glukozy (glukozuria), fruktozy (fruktozuria), galaktozy (galaktozuria), laktozy (laktozuria) i pentoz (pentozuria), jednakże najczęściej obserwuje się glukozurię. W prawidłowym moczu zdrowej osoby cukier nie występuje, ponieważ w procesie tworzenia moczu glukoza jest resorbowana w kanalikach nerkowych, jednakże w wyniku zmian patofizjologicznych może dochodzić do zaburzenia tego procesu.

Wyróżnia się 3 rodzaje glukozurii:

• łagodna: jej przyczyną jest obniżenie progu nerkowego i maksymalnej resorpcji glukozy (typ a), obniżenie progu nerkowego z prawidłową resorpcją glukozy (typ b), całkowity brak resorpcji glukozy (typ c),
• glukozuria występująca w cukrzycy i cukrzycy ciężarnych,
• glukozuria w wyniku nieprawidłowego działania kanalików nerkowych (Zespół Fanconiego).

Cukromocz może pojawić się w wyniku zaburzeń hormonalnych (szczególnie w przypadku nadczynności kory nadnerczy), w chorobach wątroby, w guzach przysadki mózgowej, w uszkodzeniu kanalików proksymalnych nerek (glukozuria nerkowa), w wyniku działania niektórych leków oraz w cukrzycy i cukrzycy ciążowej. Pojawienie się cukru w moczu jest wskazaniem do wykonania glikemii (pomiar stężenia glukozy we krwi). Charakterystycznymi objawami cukromoczu jest częstomocz, uczucie pragnienia oraz wysychanie śluzówek [1].

Cukier w moczu – norma

W badaniu moczu jako normę przyjmuje się brak glukozy. Pomimo tego, że zdrowe nerki fizjologicznie mogą wydalać niewielką ilość glukozy, jej śladowa ilość – poniżej 100 mg/dl glukozy, w moczu nie jest wykrywana ze względu na ograniczoną czułość laboratoryjnych pasków testowych. Prawidłowa wartość progu nerkowego glikemii mieści się w przedziale 150–180 mg/dl [2]. W przypadku kobiet w ciąży wartość ta jest niższa (mniej niż 150 mg/dl), w związku z czym u kobiet w ciąży może występować fizjologiczna glukozuria.

Aby określić czy występuje cukier w moczu wykorzystuje się metody chemiczne bądź testy paskowe. Po zamoczeniu w moczu paska nasyconego odczynnikami chemicznymi i odczekaniu kilkunastu sekund porównuje się barwę jaka na nim powstała ze wzorem podanym na opakowaniu. W przypadku pasków testowych nie można określić ilości cukru w moczu, można natomiast w przybliżeniu odczytać wzrokowo jej stężenie według skali: ślad (+), małe stężenie (++), umiarkowane stężenie (+++), duże stężenie (++++) [3].

Cukier w moczu w ciąży

Glukozuria może występować u kobiet w ciąży, u których stężenie glukozy w surowicy jest prawidłowe. Wynika to ze zwiększonego przesączania glukozy w cewkach proksymalnych w wyniku wzrostu GFR (wskaźnik filtracji kłębuszkowej).

Obecność niewielkiej ilości glukozy w moczu w trakcie ciąży jest spowodowana tym, iż nerki posiadają w tym czasie mniejszą zdolność filtrowania glukozy z moczem i jest to zjawisko w pełni fizjologiczne. Szacuje się, iż występuje u 5–15 % kobiet ciężarnych. Ilość usuwanej glukozy może wynosić od 1 do 10 gramów. Glukozurii w ciąży nie należy jednak lekceważyć, ponieważ może to być pierwszym objawem cukrzycy ciążowej [4].

Cukier w moczu u dzieci

Jedną z najczęstszych przyczyn wystąpienia cukromoczu u dzieci jest pojawienie się cukrzycy. U około 6% dzieci z asymptomatyczną glukozurią w przyszłości rozwija się cukrzyca typu 1. Glukozuria u dzieci podobnie jak u dorosłych może wynikać również z nieprawidłowego funkcjonowania nerek, w którym to przypadku nie obserwuje się podwyższonego stężenia glukozy w surowicy [5].

Inne z przyczyn wystąpienia glukozurii u dzieci to czynniki stresogenne: infekcje, oparzenia, niedotlenienie, hipotermia, operacje, niski próg nerkowy, odwodnienie hiponatremiczne spowodowane biegunką i leki (penicylina, cefalosporyna, nitofurantoina, kortykosteroidy, kwas askorbinowy) [6].

W prawidłowym moczu cukier nie występuje. Przekroczenie progu nerkowego (>180 mg/dl) prowadzi do glukozurii. Pojawienie się cukromoczu może wiązać się z cukrzycą, zaburzeniami hormonalnymi, chorobami wątroby czy przyjmowaniem niektórych leków. W cukrzycy ciążowej, w wyniku fizjologicznego obniżenia progu nerkowego, może pojawić się cukromocz, który powinien być poddany dalszej diagnostyce, podobnie jak glukozuria wykryta u dzieci.