Koncepcja Heath Related Fitness. Zdrowe podejście do sprawności fizycznej

Aktualizacja: 6 maja, 2024

Health Related Fitness odwzorowuje aspekty zdrowia, jakie wzmacnia sprawność fizyczna. Jest zdrowym podejściem do stylu życia warunkującym poprawę funkcjonowania organizmu w zakresie siły oraz wytrzymałości, a także elastyczności ciała. Dziś staje się popularnym nurtem, który w głównej mierze przyczynia się do unikania zachowań destrukcyjnych i zapobiegania poważnych chorób cywilizacyjnych.

Cechy człowieka zdrowego

Warto na samym początku zastanowić się, jaki powinien być zdrowy, aktywny fizycznie człowiek. Nie można określać takiej osoby jedynie w zakresie siły mięśni, ale należy również skupić się na innych elementach, takich jak: kondycja, sprawność fizyczna, zdolność do podejmowania aktywności, energia witalna i wigor, praca serca, stan układu krwionośnego, samopoczucie itp. Główne i najczęściej wymieniane elementy warunkujące dobrą kondycję fizyczną i wytrenowanie to gibkość ciała, jego elastyczność, wytrzymałość i siła oraz ogólny skład ciała. Wymienione przeze mnie cechy wpływają w znacznym stopniu na zapobieganie poważnym chorobom oraz wzmacnianie systemów obronnych organizmu, co jest głównym wśród pozytywnych skutków ćwiczeń.

Sport oraz aktywność fizyczna zapobiegają w głównej mierze wysoce niebezpiecznym chorobom cywilizacyjnym, takim jak: cukrzyca, otyłość, miażdżyca, hipercholesterolemia czy zatorowość płucna. Według koncepcji WHO, zdrowie to nie tylko brak choroby, ale również ogólna sprawność fizyczna, umysłowa i duchowa, czyli reasumując – dobre samopoczucie. Aby być zdrowym nie wystarczy cieszyć się brakiem jakichkolwiek chorób, należy również dbać o swoją jakość życia podejmując aktywność fizyczną i zapobiegając niedoborom. Nawet w piramidzie zdrowego żywienia po aktualizacji, dodana została aktywność fizyczna jako element niezbędny do utrzymania ciała w dobrym zdrowiu.

Wskaźniki osoby silnej i zdrowej

Istnieje wiele mierników i współczynników, określających i warunkujących cechy osoby sprawnej fizycznie. Są to m.in:

• w zakresie motoryki mięśni – koordynacja układu nerwowego z mięśniowym, stabilizacja ciała, postawa, reakcja na bodźce,
• w zakresie składu ciała – BMI, ilość tkanki mięśniowej, gęstość kości i zawartość tkanki tłuszczowej, stosunek szerokości bioder do talii.
• w zakresie elastyczności i sprawności mięśni – gibkość, elastyczność, zdolność rozciągania kończyn, siła kończyn, siła nacisku,
• w zakresie sprawności układu krążenia – zdolność oddechowa, maksymalna pojemność płuc (TLC – total lungs capacity), pułap tlenowy, tętno minimalne i maksymalne (max HR), prawidłowe ciśnienie krwi
• w zakresie sprawności układu nerwowego – odpowiedź hormonalna na bodźce, samopoczucie, zdolność koordynacji układu mięśniowego z nerwowym (podnoszenie dużych ciężarów), profil lipidowy.

Wszystkie te mierniki mają za zadanie określić, w jakim stanie jest nasz organizm i czy aktywność fizyczna poprawnie na niego wpływa. Osoba silna i zdrowa powinna w każdym z tych aspektów osiągać jak najlepsze wyniki, gdyż sumą prawidłowo wykonywanej aktywności i zdrowego stylu życia jest homeostaza organizmu w stanie spoczynku.

Koncepcja Health Related Fitness

Według koncepcji Health Related Fitness celem wykonywania aktywności fizycznej jest dobre zdrowie psychofizyczne pomagające zapobiegać chorobom związanym z siedzącym trybem życia, oraz pomoc w pozytywnym podchodzeniu do codziennych wyzwań. Uprawiając sport zazwyczaj każdy osiąga jakieś cele, podnosi pułap wysiłku, przełamuje swoje granice – takie zachowania mają wzmacniać psychikę oraz sprawiać, że podejmowanie wysiłku staje się przyjemnością, a uczestniczeniu w zajęciach i wybranych sportach towarzyszy dobre samopoczucie i pozytywna energia.

Helath Related Fitness to koncepcja, w której człowiek aktywny fizycznie charakteryzuje się:

• dużą siłą mięśni,
• dobrą sprawnością układu krążeniowo-oddechowego,
• odpowiednią kompozycją ciała,
• dobrą elastycznością i gibkością,
• wytrzymałością na dużym poziomie.

Siłę oraz sprawność osoby aktywnej fizycznie można sprawdzać na różnych poziomach m.in. testując jej możliwości podczas wysiłku długotrwałego na adekwatnym poziomie tlenowym np. biegu długodystansowym lub zdolności do nagłego i intensywnego wysiłku, jak podczas treningu interwałowego. Sprawność powinno się nabywać we wszystkich aspektach, osoba trenująca swoją szybkość nie może zapominać o sile, trenując elastyczność nie powinno się zaniedbywać wytrzymałości. Można wyjaśnić to na przykładzie kulturystów oraz osób trenujących siłowo, które często mają problemy z przykurczami i zaniżoną elastycznością. Wiąże się to z zaniedbywaniem przez nie rozciągania i rozgrzewki przed i po treningu, które w największym stopniu wpływają na rozluźnienie mięśni i ich gibkość. Ciężko jest uzyskać najlepsze wyniki we wszystkich aspektach. Spotkanie osoby szybkiej, silnej i wytrzymałej jednocześnie może być niemożliwe, gdyż trenując jeden rodzaj włókien (wolnokurczliwe np. u biegaczy), warunkujemy ich przewagę nad drugim rodzajem (szybkokurczliwe – u trójboistów i trenujących siłowo). Zrównoważony rozwój jest najbardziej zalecany i to właśnie on pozwala odpowiednio uregulować rozbudowę mięśni i nabyć odpowiedni skład ciała.

Podstawowe elementy zdrowia – siła i sprawność

Według koncepcji Helath Related Fitness siła i sprawność to podstawowe elementy warunkujące dobre zdrowie.

• Siła charakteryzuje się zdolnością układu nerwowego i mięśniowego do koordynacji oraz podejmowania skurczów mięśniowych na tyle mocnych, by podołać mogły oporowi im stawianemu. Mówiąc prościej, jest to zdolność do podejmowania wysiłku poszczególnych partii mięśniowych w celu podniesienia, utrzymania, wyciśnięcia czy wypchnięcia ciężaru. W obecnych czasach ludzie nieuprawiający żadnych dyscyplin sportowych mają problemy z codziennymi czynnościami, takimi jak choćby noszenie zakupów, przenoszenie mebli, wchodzenie po schodach czy noszenie dzieci na rękach. Jest to zatrważające, biorąc pod uwagę wiek osób mających wymienione problemy. Często już wśród młodzieży pojawia się problem braku witalności, siły czy energii do podejmowania wyzwań czy wykonywania prostych nieskomplikowanych czynności. Aktywność fizyczna ma na celu zmianę tego zjawiska, a im szybciej to nastąpi, tym lepiej.
• Sprawność – to szeroko pojęta zdolność do wykonywania czynności wymagających złożonego, wieloaspektowego wysiłku. Takim wysiłkiem mogą być np. długotrwałe zajęcia ruchowe, biegi przełajowe, rozciągnięcie ciała, pływanie i wiele, wiele innych. Sprawność ciężko sklasyfikować jedną cechą, wymaga ona jednak harmonijnego rozwoju ciała na każdym poziomie t.j. elastyczności, wytrzymałości, adaptacji układu nerwowo-mięśniowego czy możliwości krążeniowo-oddechowych. Do sprawności zalicza się również wytrzymałość. Wiąże się ona z długotrwałym wysiłkiem prowadzonym na podobnym poziomie tętna oraz zdolnością układu krążeniowo-oddechowego do dostarczania składników odżywczych oraz produkcji energii na potrzeby jej zużywania.

Koncepcja Health Related Fitness jest koncepcją, która zakłada, iż osoba zdrowa i silna jest dobrze rozwinięta w aspektach: siły mięśni, elastyczności, sprawności ukłądu krążeniowo-oddechowego, wytrzymałości oraz posiada odpowiednią kompozycję ciała. Zrównoważony rozwój we wszystkich tych elementach jest bardzo ważny i pozwala zmniejszyć ryzyko poważnych chorób oraz wzmocnić organizm, by osiągnąć dobrą sprawność i kondycje na wiele lat.