Zatrucie pleśnią – objawy, leczenie zatrucia

Aktualizacja: 5 marca, 2025

Mimo, że liczne gatunki pleśni wykorzystywane są w produkcji żywności i farmaceutyce, u większości osób nie wywołują pozytywnych skojarzeń. Wszystko za sprawą niekorzystnego działania na przechowywaną żywność. Pleśnie mogą powodować psucie, gnicie i rozkład produktów żywnościowych, sprawiając, że stają się one niezdatne do spożycia. Jakie zagrożenie niesie ze sobą obecna w żywności pleśń?

Zatrucie pleśnią

Pleśnie to nic innego jak potoczna nazwa mikroskopijnych grzybów, mogących atakować rośliny i stwarzających realne niebezpieczeństwo dla ludzi i zwierząt. Zatrucia spowodowane są nie przez same grzyby, ale ich metabolity, tzw. mikotoksyny. Głównym źródłem kontaktu człowieka z mikotoksynami jest żywność (zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego). Pożywienie nie jest jedynym źródłem ekspozycji na pleśnie. Zarodniki tych grzybów znajdują się również w powietrzu atmosferycznym.

Ekspozycja na alergeny pleśni może wywołać nieżyt błony śluzowej nosa, astmę oskrzelową, a nawet chorobę płuc. Natomiast mikotoksyny mogą być przyczyną ostrych lub przewlekłych zatruć. W Polsce jak dotąd nie odnotowano przypadków ostrych zatruć. Niebezpieczeństwo ze strony pleśni wynika więc ze stopniowej kumulacji małych dawek mikotoksyn w organizmie. Jest się czego obawiać, ponieważ mikotoksyny wykazują plejotropowe (wielokierunkowe) działanie. Mogą wpływać praktycznie na każdy z narządów i układów człowieka – począwszy od nerek i wątroby,  na przewodzie pokarmowym i układzie immunologicznym kończąc. Niektóre z nich uznaje się za silne kancerogeny i mutageny. Znane jest również ich działanie cytotoksyczne, neurotoksyczne i teratogenne.

Ważne jest, aby nie spożywać produktu, na którym pojawiła się pleśń. Mikotoksyny mają zdolność do migracji, dlatego nawet po usunięciu widocznej gołym okiem pleśni nadal istnieje spore ryzyko zatrucia.

Zatrucie pleśnią – objawy

Niestety nie istnieją swoiste (charakterystyczne) objawy zatrucia pleśnią. Może pojawić się ogólne osłabienie organizmu spowodowane immunosupresyjnym działaniem mikotoksyn (osłabiającym układ immunologiczny). Niektóre metabolity grzybów pleśniowych mogą powodować nudności, wymioty i biegunki.

Zatrucie pleśnią – leczenie

Jak dotąd nie odkryto sposobu na pozbycie się pleśni, czy eliminacji mikotoksyn z organizmu. Terapia antybiotykami lub innymi lekami nie jest skuteczna. Najlepszym sposobem na uniknięcie zatrucia wydają się działania prewencyjne. Co prawda nie mamy wpływu na zanieczyszczenia pleśniami surowców podczas uprawy, zbioru, przechowywania i transportu. Za to możemy kontrolować warunki, w których przechowujemy zakupione produkty. Powinniśmy zwracać uwagę na sugestie producenta co do warunków przechowywania danych produktów oraz utrzymywać miejsca, w których przechowujemy żywność w należytej czystości. Nie można zapominać o regularnym myciu lodówki, ponieważ resztki jedzenia i inne zanieczyszczenia stanowią doskonałe siedlisko dla rozwoju pleśni. Natomiast jeśli zauważymy na produkcie jakiekolwiek zmiany, absolutnie nie powinniśmy go spożywać (nawet po usunięciu widocznej pleśni).

Powszechna obecność w żywności pleśni i wytwarzanych przez nie mikotoksyn sprawia, że jest to zagrożenie, którego nie można bagatelizować. Warto zwracać uwagę na świeżość kupowanych i spożywanych produktów, przechowywać je w odpowiednich warunkach, a w razie zauważania jakichkolwiek nieprawidłowości zrezygnować z ich konsumpcji.