Helicobacter pylori u dzieci – objawy skórne, test

Aktualizacja: 5 marca, 2025

Helicobacter pylori (H. pylori) jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych na świecie bakterii infekujących człowieka. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że aż 70% ludzi zamieszkujących kraje rozwijające się oraz 30% pochodzących z krajów rozwiniętych jest zainfekowanych H. pylori. Należy ona do bakterii do gram-ujemnych i zasiedla błonę śluzową żołądka, co może powodować zaburzenia ze strony układu pokarmowego oraz pogorszenie się zdrowia bez względu na wiek. Problem ten dotyczy również dzieci, ponieważ infekcja bakterią następuje zazwyczaj w dzieciństwie.

Helicobacter pylori u dzieci

Ryzyko zakażenia H. pylori zależne jest od miejsca zamieszkania dziecka. Im niższy status socjoekonomiczny człowieka, tym ryzyko zakażenia jest większe. Szacuje się, że w krajach afrykańskich, takich jak RPA czy Etiopia, aż 50–60% dzieci do 5 roku życia może być zainfekowanych tą bakterią, natomiast liczba ta w krajach europejskich może wynosić jedynie 1%. W Polsce zakażenie dzieci do 18. roku życia wynosi prawdopodobnie 32%. W krajach rozwiniętych zakażenie bakterią odbywa się najczęściej na drodze ustno-pokarmowej, natomiast w krajach rozwijających się – kałowo-pokarmowej.

Przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka, kiedy karmione jest ono mlekiem matki, przeciwciała znajdujące się w tym pokarmie chronią go przed infekcją. Po tym czasie zakażenie odbywa się najczęściej za pośrednictwem śliny oraz przedmiotów zanieczyszczonych tym płynem. Stopień, w jakim bakteria będzie działa niekorzystnie na układ pokarmowy dziecka, zależy od jej zdolności do przetrwania w kwaśnym środowisku żołądka, do kolonizacji jej błony śluzowej oraz do powodowania zmian w jej strukturze. Mechanizmem pozwalającym na kolonizacje żołądka przez bakterię i przetrwanie jej w kwaśnym środowisku ma zdolność wytwarzania ureazy, czyli enzymu katalizującego reakcję rozpadu mocznika do dwutlenku węgla i amoniaku. Ten ostatni neutralizuje kwaśne środowisko i umożliwia bytowanie bakterii oraz transport patogenu do nabłonka tego organu. Po zakażeniu H. pylori następuje postępowy proces zapalny błony śluzowej żołądka, którego konsekwencją są zmiany zanikowe tej struktury. Należy podkreślić, że aż 80–90% infekcji bakterią ma charakter bezobjawowy. U dzieci powoduje ona najczęściej chorobę wrzodową żołądka oraz dwunastnicy, jednak po upływie czasu może prowadzić nawet do raka żołądka. Objawami zakażenia wśród dzieci pochodzącymi z przewodu pokarmowego są:

• ból brzucha,
• pieczenie, nudności, wymioty, odbijanie,
• uczucie pełności po posiłku.

Dodatkowo często infekcja H. pylori wiąże się z występowaniem niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza. Coraz częściej określa się jednak, że zakażenie może być przyczyną powstawania innych zaburzeń niezwiązanych z przewodem pokarmowym, takich jak zawał serca, choroby układu krążenia, migreny czy zmiany skórne.

Helicobacter pylori – objawy skórne

Szacuje się, że u osób zainfekowanych bakterią H. pylori zwiększa się ryzyko występowania trądziku różowatego. Ponadto w wielu badaniach powiązano to zakażenie z rozwojem świądu guzkowego charakteryzującego się uporczywym świądem skóry, który ustaje po leczeniu przeciwbakteryjnym. Donosi się również o przypadkach występowania atopowego zapalenia skóry u dzieci zakażonych bakterią gram-ujemną. Poszukuje się też związku między występowaniem pokrzywki a infekcją bakteryjną, ponieważ po wprowadzeniu leczenia w takich przypadkach objawy skórne ustąpiły. Należy jednak podkreślić, że doniesienia na temat wpływu zakażenia H. pylori na występowanie zmian skórnych są pojedynczymi wynikami badań, a nie ogólnie akceptowanymi wytycznymi diagnostycznymi. Pojawiają się również głosy poddające w wątpliwość tę zależność, dlatego wpływ bakterii na zmiany skórne musi być dokładniej zbadany.

Helicobacter pylori – test

W celu zdiagnozowania zakażenia H. pylori stosuje się dwa typy testów:

1. inwazyjne (wymagają wykonania gastroskopii):
   • test ureazowy,
   • badanie histologiczne,
   • hodowla H. pylori;
2. bezinwazyjne (testy diagnostyczne):
   • test oddechowy: najlepszym testem nieinwazyjnym, uznawanym za złoty standard diagnostyczny i potwierdzającym czynne występowanie H. pylori, jest test oddechowy. Charakteryzuje się on wysoką czułością oraz swoistością, dlatego przewyższa inne metody diagnostyczne. W tym teście pacjent połyka środek diagnostyczny zawierającym mocznik, a następnie po 30 minutach pobierana jest próbka wydychanego powietrza. Oznacza się ilość wydychanego dwutlenku węgla, którego odpowiednia dawka koreluje z zakażeniem H. pylori. Test oddechowy można wykonać w placówkach diagnostycznych, a jego cena wynosi około 250 zł,
   • test wykrywający antygeny H. pylori w stolcu: test wykonuje się poprzez pobranie próbki kału do pojemnika z roztworem, a następnie przeniesienie 3 kropel tego roztworu na płytkę testową. Wynik odczytuje się po 10 minutach zgodnie z instrukcją na opakowaniu. W taki sposób wykrywa się czynne zakażenie bakterią lub świadczy o skuteczności leczenia przeciwbakteryjnego. Tego typu test można zakupić w aptekach oraz drogeriach w cenie 25–30 zł,
   • test serologiczny: służy do wykrywania przeciwciał klasy IgG przeciwko H. pylori. Dodatni wynik testu wskazuje na występowanie przeciwciał w surowicy, ale nie potwierdza czynnego zakażenia, ponieważ przeciwciała te mogą utrzymywać się w organizmie nawet do roku po eradykacji.

Niepokojącym zjawiskiem związanym z zakażeniem H. pylori jest narastająca odporność tej bakterii na stosowaną antybiotykoterapię, co obniża skuteczność leczenia. Infekcje H. pylori są częstym zjawiskiem u dzieci i mogą powodować chorobę wrzodową żołądka lub/i dwunastnicy oraz niekorzystne i problematyczne objawy ze strony przewodu pokarmowego.