Atopowe zapalenie skóry – przyczyny, objawy, dieta. Jak leczyć atopowe zapalenie skóry?

Aktualizacja: 11 marca, 2025

Atopowe zapalenie skóry dotyczy coraz większej liczby osób. Objawy choroby znacząco mogą pogorszyć jakość życia chorych. Co to za choroba i jak z nią walczyć?

Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS), nazywane również wypryskiem atopowym lub też świerzbiączką (prurigo) Besniera. Stanowi przewlekłą i nawrotową dermatozę, uwarunkowaną genetycznie. Choroba zazwyczaj ujawnia się już we wczesnym dzieciństwie i charakteryzuje się występowaniem wypryskowych zmian skórnych oraz świądu, mogącego doprowadzić nawet do zaburzeń snu. Zmiany skórne w znacznym stopniu mogą wpływać na jakość życia osób chorych poprzez obniżenie poczucia własnej wartości oraz utrudnienie budowania relacji międzyludzkich.

Przyczyny atopowego zapalenia skóry

Patomechanizm AZS jest złożony i składa się na niego wiele czynników, w grupie których wymienić należy predyspozycje genetyczne, środowisko w którym żyjemy, a także czynniki psychologiczne i immunologiczne. U chorych dochodzi do zaburzenia funkcji filagryny, która jest jednym z białek odpowiadających za prawidłową, barierową funkcję naskórka. U chorych z AZS, skóra pod wpływem alergenów, czyli substancji drażniących takich jak np. mydło, roztocze, sierść, czy też składniki pożywienia, traci swoją barierę ochronną i jest narażona na działanie innych szkodliwych  czynników zewnętrznych.

Objawy atopowego zapalenia skóry

U osoby chorej obserwuje się przede wszystkim zaczerwienienia oraz suchość skóry, a także  towarzyszyący jej świąd i łuszczenie. Zmiany mogą obejmować całą powierzchnię ciała, lecz najczęściej pojawiają się w charakterystycznych miejscach, takich jak zgięcia kolanowe i łokciowe czy też szyja i obszar twarzy. Objawy i obszar lokalizacji zmian różni się w zależności od wieku chorego, jednak cechą, która pojawia się na każdym etapie choroby jest uciążliwy świąd. Zmiany mogą pojawiać się okresowo z różnym stopniem nasilenia.

Leczenie atopowego zapalenia skóry

Proces leczenia chorych z atopowym zapaleniem skóry możemy podzielić na działania podejmowane w obszarze bezpośrednich przyczyn choroby, a także leczenie objawowe. Leczenie przyczynowe może zostać wprowadzone, jeżeli znany jest czynnik uczulający, który eliminujemy z otoczenia lub pożywienia. W przypadku leczenia mającego na celu minimalizację objawów towarzyszących AZS zastosowanie znalazły leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy, leki immunosupresyjne, fototerapia polegająca na naświetlaniu promieniowaniem UVA oraz UVB, odpowiednia pielęgnacja skóry z zastosowaniem preparatów natłuszczających oraz specjalnej odzieży leczniczej,

Atopowe zapalenie skóry – dieta

Na pojawienie się uciążliwych objawów atopowego zapalenia skóry ma wpływ wiele czynników. Jak się okazuje, proces leczenia, a w tym farmakoterapia, może być skutecznie wspierany odpowiednio dobranym sposobem żywienia.

U małych dzieci AZS najczęściej wiąże się z alergią pokarmową, dlatego też bardzo ważnym czynnikiem, który powinien zostać jako pierwszy wzięty pod uwagę jest właśnie dieta. Do grupy głównych alergenów pokarmowych u dzieci zaliczamy mleko, jaja kurze, ryby, pszenicę, ryż, orzechy ziemne, a także kakao. Wraz z dojrzewaniem przewodu pokarmowego dziecka nadwrażliwość na dany alergen wygasa. U osób dorosłych dochodzi do zmiany profilu alergenów, a do najczęstszych zaliczamy pszenicę, jabłka, seler, orzechy, marchew, wiśnie, skorupiaki, soję oraz kiwi. Rozwiązanie stanowi dieta eliminacyjna, jednak jej wprowadzenie powinno zostać poparte odpowiednimi badaniami potwierdzającymi nadwrażliwość na dany pokarm.

Niektóre produkty spożywcze mogą okazać się zbawienne dla chorych z AZS i koniecznie powinny być uwzględnione w jadłospisie. W grupie tej wymienić możemy kwasy omega-3, a dokładnie ich główną składową DHA, czyli kwas dokozaheksaenowy. Ich podaż w diecie, w postaci tłustych ryb, tranu czy suplementacji, może wpływać korzystnie na zmniejszenie stanu zapalnego oraz suchości skóry. Dzieje się tak za sprawą uzyskania odpowiedniego stosunku kwasów omega-3 do kwasów omega-6. Dieta osób z AZS powinna uwzględniać także probiotyki, czyli wyselekcjonowane kultury bakteryjne, wykazujące korzystne działanie na nasze zdrowie. Do naturalnych probiotyków możemy zaliczyć kiszonki, nabiał (kefir, jogurt, maślanka). W grupie suplementów, zalecanych osobom chorym na AZS, wymienić także należy witaminę D3. Niedobór tej witaminy u niemowląt może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju AZS.

Atopowe zapalenie skóry w znaczmy stopniu wpływa na jakość życia osób chorych, dlatego tak ważnym elementem terapii chorych jest odpowiednia higiena życia, w tym zdrowa, zbilansowana dieta eliminująca czynniki mogące przyczyniać się do zaostrzenia objawów choroby. Drugim ważnym elementem jest wprowadzenie do jadłospisu pełnowartościowych produktów, a także odpowiednio dobrana suplementacja, które mogą polepszyć jakość życia osób z atopowym zapaleniem skóry.