SIBO – leczenie naturalne i proponowana dieta

Aktualizacja: 7 marca, 2025

Przerost bakterii jelita cienkiego (SIBO) to choroba o dużym znaczeniu klinicznym i społeczno-ekonomicznym. Powodowana jest nadmierną ilością bakterii w górnym odcinku przewodu pokarmowego na skutek dysbakteriozy, kiedy mikrobiota fizjologiczna zastępowana jest patogennymi bakteriami, głównie z jelita grubego. SIBO zaburza trawienie i wchłanianie w przewodzie pokarmowym, wpływa na morfologię i funkcje układu trawiennego oraz powoduje komplikacje ogólnoustrojowe.

Występowanie SIBO powiązane jest z chorobami związanymi z zaburzeniami mechanizmów przeciwbakteryjnych (takimi jak achlorhydria, trzustkowa niewydolność zewnątrzwydzielnicza, zaburzenia immunologiczne), nieprawidłowościami anatomicznymi (jak niedrożność jelita cienkiego, zespół ślepej pętli, uchyłki, przetoki, wcześniejsze resekcje) oraz zaburzeniami motoryki (jak twardzina skóry, neuropatia autonomiczna w cukrzycy, enteropatia popromienna) [1]. Wśród czynników predysponujących do rozwoju przerostu mikroflory zaliczyć można nadmiar spożywanych produktów FODMAP (Fermentujące Oligo-, Di- i Monosacharydy oraz Poliole), a także tych bogatych w błonnik, nieodpowiednie stosowanie pre-, pro- i antybiotyków oraz inhibitorów pompy protonowej i leków hamujących perystaltykę jelit [2].

Schorzenie to w znacznym stopniu może pogarszać jakość życia – poza wzdęciami, biegunkami i bólami brzucha dochodzi do zaburzeń wchłaniania składników odżywczych, niedoborów i niedożywienia wpływających na stan zdrowia całego organizmu.

SIBO

Objawy i oznaki SIBO są często identyczne z tymi obserwowanymi w różnych chorobach i mogą prowadzić do dezorientacji w diagnostyce. Największym problemem jest brak uniwersalnych „złotych” standardów rozpoznania tego typu przerostu bakteryjnego. Ponadto SIBO towarzyszyć może innym jednostkom chorobowym – na przykład chorobie Crohna – dając objawy ostrego ataku [3]. Połączenie takie wymaga dokładnej diagnostyki i rozszerzonego leczenia antybiotyczno-probiotycznego. SIBO swymi objawami przypominać może również syndrom jelita drażliwego (IBS) i podobnie jak w chorobie Crohna sprawiać pewne problemy diagnostyczne i lecznicze. Schorzenia te mogą współwystępować i dawać podobne objawy [4].

Stan przerostu mikroflory obserwowany jest, gdy liczba jednostek tworzących kolonię w kulturach górnego odcinka jelita przekracza 10⁵. Najbardziej dokładną diagnozę dają inwazyjne badania histopatologiczne jelita czczego, jednak metoda ta nie cieszy się dużą popularnością. Najbardziej powszechnym sposobem rozpoznania tej choroby są jednak testy oddechowe z użyciem glukozy na zawartość wodoru i metanu w wydychanym powietrzu. Istnieją różne metody diagnostyczne, jednak każda z nich ma swoje ograniczenia i cały czas istnieje zapotrzebowanie na nowe rozwiązania [5].

SIBO – leczenie naturalne

Leczenie SIBO podzielić można na 3 etapy: eliminację czynnika sprawczego, doprowadzenie do remisji przez stosowanie antybiotyków oraz utrzymanie remisji dzięki lekom poprawiającym motorykę jelit i w razie konieczności powtarzanie antybiotykoterapii. Powszechnym sposobem leczenia SIBO jest antybiotykoterapia środkami o szerokim spektrum działania. Najczęściej są to rifaksymina, amoksycylina czy cyprofloksacyna i stosuje się je przez 10–14 dni w dawkach 1000–1500 mg dziennie.

Medycyna niekonwencjonalna (alternatywna) zyskała szeroką popularność wśród populacji krajów rozwiniętych. Terapia ziołowa w leczeniu SIBO może być prawie tak samo skuteczna jak terapia antybiotykowa [6]. Suplementy diety dedykowane leczeniu przerostu bakteryjnego oparte są na mieszankach substancji pochodzenia naturalnego w postaci ekstraktów i olejków z takich roślin jak skrzyp polny, lapacho czerwone, tymianek właściwy, bylica piołun, oliwka europejska, koper ogrodowy, sasanka chińska, akacja katechu, krwawnik pospolity, lebiodka pospolita, szałwia lekarska, melisa lekarska, cynowód chiński, berberys zwyczajny, tarczyca bajkalska, imbir lekarski, lukrecja uralska czy rabarbar lekarski. Konsultując metodę leczenia z lekarzem, warto zwrócić uwagę na możliwość zastosowania terapii naturalnej, jednak prawdopodobnie będzie ona nieco droższa i może trwać trochę dłużej.

SIBO – dieta

Jednym z rozwiązań dietetycznych dla szybkiej remisji SIBO i jej utrzymania jest zastosowanie diety opartej na substytutach żywności, które są łatwostrawne i bardzo szybko przyswajane. Produkty takie składają się zazwyczaj z maltodekstryny, niewielkiej ilości oleju roślinnego, a także wolnych aminokwasów, składników mineralnych i witamin. Dieta taka może przyspieszyć leczenie przerostu bakteryjnego, ale jest trudna do utrzymania ze względu na bardzo niską wartość energetyczną i monotonię smakową.

Pozytywne efekty może przynieść również zastosowanie diety FODMAP – pacjenci borykający się z SIBO często wykazują nietolerancję laktozy, fruktozy czy fruktanów. Usunięcie lub ograniczenie spożycia produktów, które fermentują w przewodzie pokarmowym, może korzystnie wpłynąć na regulację środowiska bakteryjnego i stabilizację jakościową i ilościową mikrobioty [7].

SIBO jest trudnym do szybkiego zdiagnozowania schorzeniem, jednak na szczęście istnieją skuteczne strategie walki z nim. Najszybszą pomoc mogą przynieść terapie oparte o antybiotyki, lecz metody naturalne także wykazują pewną skuteczność. Niewątpliwie duże znaczenie w remisji choroby i poprawie samopoczucia ma również dieta pacjenta, niestety musi podlegać ona wielu restrykcjom.