Jagoda kamczacka – odmiany, właściwości, przetwory. Nalewka z jagody kamczackiej

Aktualizacja: 9 kwietnia, 2024

Jagoda kamczacka jest bogatym źródłem polifenoli oraz witaminy C. W jakiej formie warto po nią sięgać? Jakie właściwości prozdrowotne wnosi do naszych codziennych jadłospisów? Zachęcam do przeczytania artykułu.

Jagoda kamczacka

Suchodrzew jadalny lub wiciokrzew siny, czyli Lonicera caerulea jest to roślina krzewiasta z rodziny Przewiertniowatych. Rozpowszechniona jest na północnej części globu w postaci 180 gatunków zaczynając od Japonii, Chin i Rosji aż po kraje Europy wraz z zimną Skandynawią oraz z najdalszymi rejonami Stanów Zjednoczonych Ameryki i Kanady. Najlepiej roślina rozwija się w klimacie umiarkowanym.  

Krzewy wiciokrzewu sinego dorastają do 0,8 do 3 m wysokości i cechują się wysoką mrozoodpornością ( do – 48 stopni Celsjusza) oraz małymi wymaganiami glebowymi – piaskowa lub gliniasta o pH od  5 do 7. Wykazują się plennością nawet do 30 lat oraz wysoką odpornością na szkodniki i choroby. Pierwsze owoce pojawiają się już po roku od roku od posadzenia na przełomie maja i czerwca. Po 3 latach ok. 0,5 kg owoców z krzaka w zależności od odmiany.

Pierwsze wzmianki o hodowli tej rośliny pochodzą z 1894 roku z uwagi na szerokie zastosowanie jagody kamczackiej w medycynie ludowej. Nie tylko owoce, ale też gałęzie, kwiaty i liście stanowiły kolejno remedium na: obrzęki, przeziębienie, stany zapalne gardła i oczu, osłabienie, nadciśnienie, anemię, jaskrę czy malarię.

Owoce jagody kamczackiej są barwy ciemnoniebieskiej do ciemnofioletowej o podłużnym cylindrycznym kształcie z woskowym nalotem o długości od 1,5 do 3 cm zawierająca wiele nasion. Tylko gatunki Lonicera kamtschatica i Lonicera edulis mają jadalne smaczne owoce przypominające smakiem borówkę amerykańską, soczyste i kwaśno – słodkie, od których pochodzą odmiany hodowlane, przeznaczone zarówno do plantacji wielko powierzchniowych, jak i roślin do przydomowego ogrodu. Pozostałe gatunki pochodzące od Lonicera altaica mają owoce cierpkie i z wyczuwalną goryczką.

Jagoda kamczacka – odmiany

Najpopularniejsze w Polsce odmiany suchodrzewu jadalnego to:

• Warszawa –  wysoka wydajność i masa owoców
• Wojtek – owocuje w pierwszej dekadzie czerwca,
• Zielona – owocuje w pierwszej dekadzie czerwca, największa ilość witaminy C (55 mg/100 g) i ekstraktu
• Czarna – owocuje w pierwszej dekadzie czerwca, owoce duże, jędrne, krzak cechuje się najmniejszą ilością opadów owoców.
• Brązowa
• Atut
• Czelabińska/Czelabinka – zawartość witaminy C – 25 mg/ 100 g
• Duet
• Dlinnopłodna
• Wołoszebnica

Jagoda kamczacka – właściwości

Owoce wiciokrzewu sinego charakteryzują się działaniem przeciwutleniającym wynikający z zawartości polifenoli, głównie antocyjanów zawartych w ciemnej skórce owoców. Kwas galusowy zawarty w jagodzie kamczackiej (140,5 do 1142 mg /100 g) wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, chemoochronne oraz zapobiegać chorobie niedokrwiennej serca. Właściwości związków biologicznie aktywnych jak fenole oraz witaminy w tym witamina C (30,5 do 186,6 mg kwasu askorbinowego na 100 g świeżego owocu) różnią się w zależności od przechowywania oraz stopnia dojrzałości owoców – na początku zbiorów zawierają więcej witaminy C, a mniej związków fenolowych, a pod koniec sezonu – odwrotnie.

Owoce jagody kamczackiej zawierają też bogactwo witamin z grupy B, magnezu, fosforu, potasu i wapnia.

Działanie przeciwutleniające jagody kamczackiej może okazać się przydatne w takich jednostkach chorobowych jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążenia czy nowotwory zarówno, jako ich profilaktyka, jak i w czasie terapii. Aktywność przeciwzapalna tych ciemnofioletowych owoców ogranicza produkcję czynników prozapalnych jak: TNF-α, COX-2 czy IL-6 oraz utlenianie lipidów, a także zmniejsza produkcję ROS (reaktywnych form tlenu).

Działanie przeciwdrobnoustrojowe owoców suchodrzewu jadalnego wykazano w badaniach odmiany Wojtek wobec 13 chorobotwórczych drobnoustrojów wobec różnych stężeń ekstraktu i form przygotowania.

Wśród nich:

• Corynebacterium diphtheriae i Moraxella catarrhalis wrażliwe na roztwór wodno – alkoholowy w stężeniu 8 mg/ml
• Neisseria meningitidis w stężeniu 1 mg/ml
• Escherichia coli – roztwór alkoholowy
• Bacillus subtilis, Kocuria rhizophila, Campylobacter jejuni – roztwór wodny
• Staphylococcus epidermidis, Escherichia coli, Enterococcus faecalis,  Streptococcus mutans – ogranicza adhezje (przyleganie bakterii do śluzówki przewodu pokarmowego oraz układu moczowego

Badania pokazują możliwe działanie przeciwcukrzycowe wobec stosowania diety bogatej w cukry wykazano obniżenie glikemii oraz wyrównanie poziomu stężeń tłuszczów we krwi. Ekstrakt z jagody kamczackiej może także działać radioochronne wśród pacjentów poddawanych często promieniowaniu lub u personelu medycznego pracującego w środowisku promieni Rentgena. Przeciwdziała również promieniowaniu UV.

Jagoda kamczacka – przetwory

Owoce jagody kamczackiej najlepiej smakują świeże. Świetnie nadają się do przygotowywania mrożonek, dżemów, przecierów, soków i nalewek. Badania pokazują, że nalewka z użyciem 96% etanolu, suszonymi owocami jagody i zakwaszeniu ekstraktu HCl wpływa na wzrost ekstrakcji barwników antocyjanowych. W porównaniu do soku nalewka odznacza się mniejszą ilością antocyjanów.