Rozszerzanie diety niemowlaka – karmionego piersią, karmionego sztucznie. Przepisy

Aktualizacja: 22 stycznia, 2025

Rozszerzanie diety niemowlaka jest procesem niezwykle istotnym w prawidłowym rozwoju dziecka. Nieprawidłowe rozpoczęcie wprowadzania nowych produktów może skutkować pojawieniem się różnych chorób, m.in. alergii i nietolerancji pokarmowych. Przeczytaj artykuł i dowiedz się jak rozszerzać dietę dzieci i sprawdź, czy rodzaj pokarmu ma znaczenie!

Kiedy rozszerzać dietę niemowlaka?

W pierwszych miesiącach życia dziecko powinno być karmione na żądanie, zwykle ok. 7 razy w ciągu doby tylko i wyłącznie pokarmem mlecznym, najlepiej naturalnym, pochodzącym od matki, jednak w razie występowania jakichkolwiek przeciwwskazań, także modyfikowanym.  Wprowadzanie nowych pokarmów ma miejsce po ukończeniu 17. tygodnia życia, jednak nie później niż w 26. tygodniu. Konieczność wprowadzania dodatkowych produktów jest niezbędna, aby zapewnić pokrycie zapotrzebowania dziecka na energię, białka, żelazo czy cynk oraz niektórych witamin. Wymienić należy tutaj zwłaszcza witaminę D3, gdyż od ok. 6. miesiąca życia mleko matki dostarcza jej niewystarczającej ilości. Rozszerzanie diety niemowlaka, jak już wspomniałam, nie powinno rozpoczynać się wcześniej niż w 4–5 miesiącu życia. Jest to ściśle związane ze sposobem karmienia dziecka. Nie należy zbyt wcześnie lub zbyt późno podawać poszczególne produkty, by nie przysporzyć pociechom alergii pokarmowych czy nietolerancji. Proces ten warto rozpocząć od wprowadzania warzyw i owoców jako jeden bezmleczny posiłek w ciągu dnia. Zastosować można np. przecier warzywny (marchewkowy, a w następnych etapach z dodatkiem ziemniaka, dyni, cukinii) lub też owocowy (z jabłek, malin czy bananów). Dobrym wyjściem będzie również podawanie niewielkiej ilości bezglutenowych kaszek (ryżowe czy kukurydziane).

Kolejność wprowadzania nie ma tutaj największego znaczenia, jednak zgodnie z zaleceniami najważniejsza jest ich jakość. Surowce powinny pochodzić ze znanych upraw/hodowli, które są ekologiczne i systematycznie kontrolowane. Wprowadzanie takie odbywać się winno co kilka dni (3–5) w niewielkiej ilości. W tym czasie dziecko należy bacznie obserwować, by zauważyć ewentualne efekty uboczne i zidentyfikować wedle potrzeby alergen. Kolejnym krokiem może być podaż produktów glutenowych, polegająca na dodatku maleńkiej ilości (2–3 g) kaszki zawierającej owe białko do mleka czy zupek lub przecierów.

W 7. miesiącu życia do diety dziecka powinno dołączyć mięso. Początkowo jest to mięso delikatne takie jak królik, indyk czy kurczak (lub chude i delikatne ryby bez ości), oczywiście gotowane i np. stanowiące składnik zupki. Następnie stopniowo włącza się cielęcinę, a na samym końcu wołowinę. W tym samym momencie zalecane jest podawanie połowy żółtka, również do zupy (co drugi dzień). Całe jajko może dziecko spożywać dopiero w 11.–12. miesiącu życia. Wówczas dietę uzupełnia się o produkty nabiałowe – twaróg, kefir czy jogurt naturalny.

Po ukończeniu 1 roku życia można zacząć wprowadzać produkty alergizujące takie jak krowie mleko, owoce cytrusowe, czekolada, owoce morza oraz orzechy. Całkowicie niezalecane są: sól kuchenna oraz cukier, miód, mleko kozie czy owcze oraz mleko modyfikowane typu junior. Dodatkowo całkowicie zabronione jest wprowadzanie diety wegańskiej. Niezwykle ważny jest fakt, że początkowo dziecko może odrzucić proponowany przez rodzica produkt ze względu na to, że jest nowy czy inaczej smakuje. Całkowitą pewność co do tego, czy dziecko lubi potrawę czy nie, mamy po ok. 30–40 próbach podania jego niewielkiej ilości.

Ważnym aspektem rozszerzania diety dziecka jest wprowadzanie nowych smaków. Warto pamiętać, że zdolność do ich akceptacji zmienia się z wiekiem, a najbardziej kluczowe są pierwsze 2. lata życia. Ostrożność należy zachować szczególnie ze smakiem słodkim, gdyż jego preferencja pojawia się już u noworodka. Jedną z ciekawostek natomiast jest fakt, że akceptacja smaku słonego pojawia się ok. 4. miesiąca życia, jednak jego największe upodobanie obserwuje się w wieku 6–24 miesięcy. Warte zainteresowania jest również to, że niemowlęta, które karmione są piersią łatwiej akceptują nowe smaki. Bez znaczenia nie pozostaje także konsystencja podawanych posiłków. Poniżej w tabeli przedstawiam proponowaną konsystencję najlepszą dla odpowiedniego rozwoju przewodu pokarmowego oraz zębów dziecka.

Bardzo ważne jest dodatkowo to, by wprowadzając posiłki uzupełniające stosować łyżeczkę, która nie jest zbyt miękka i nie ugina się na języku niemowlaka. Okazuje się, że właśnie to warunkuje odpowiednią reakcję ruchową, niezbędną do efektywnego pobierania pokarmu z łyżeczki. Powinna być ona także dość płaska, aby przypadkowo nie „wycierać” pokarm o górną wargę podczas jej wyjmowania z ust dziecka.

Rozszerzenie diety niemowlaka karmionego piersią

Momentem, kiedy powinno się zacząć wprowadzać produkty uzupełniające to 6–8. miesiąc. Zaleca się, by w 6–8 miesiącu dziecko oprócz pokarmów z mleka matki otrzymywało 2–3 posiłki uzupełniające, natomiast w wieku 9–24 miesięcy 3–4 posiłki uzupełniające oraz 1–2 przekąski o niewielkich porcjach. Najlepiej by były to łatwe do podania i wygodne dla dziecka surowce, takie jak cząstka warzywa, owocu, kawałek chleba, czy chrupka kukurydziana. Urozmaicanie jadłospisu odbywa się najkorzystniej właśnie w osłonie karmienia piersią. To samo w przypadku produktów glutenowych, gdyż spożywanie mleka matki skutecznie obniża ryzyko wystąpienia celiakii u dziecka.

Rozszerzanie diety niemowlaka karmionego sztucznie

Rozpoczęcie rozszerzania diety rozpoczynać powinno się w tej grupie dzieci między 9. a 24. miesiącem życia. Okazuje się, że w tym przypadku niemowlęta już od 5–6 miesiąca życia powinny spożywać 4–5 posiłków w ciągu dnia (w tym oczywiście mleczne), a także 1–2 zdrowe przekąski. Niestety urozmaicanie diety w przypadku dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym jest znacznie mniej efektywne. Wiąże się z tym również zwiększone ryzyko wystąpienia niektórych chorób, m.in. celiakia i alergie pokarmowe (orzechy, mleko krowie).

Rozszerzanie diety niemowlaka – przepisy

Poniżej przedstawię kilka przykładowych przepisów, którymi można rozpocząć wprowadzanie nowych produktów do diety w zależności od stadium, na którym jest obecnie dziecko.

Podsumowując rozszerzanie diety niemowlaka jest procesem bardzo ważnym dla jego rozwoju, zatem warto zasięgnąć opinii profesjonalisty. Okazuje się, że dzieci karmione mlekiem matki, oprócz dostarczania do krwioobiegu licznych przeciwciał ze strony matki i wzmacnianiem odporności, a także uodparnianiem się na niektóre schorzenia, łatwiej akceptują nowe smaki i nowe produkty. Tym samym o wiele rzadziej występuje u nich celiakia, w porównaniu do tych karmionych mlekiem modyfikowanym. Pamiętajmy, że kolejność wprowadzania produktów jest dość istotna, dlatego warto się z nią zapoznać.