Właściwości lecznicze kocimiętki. Działanie kocimiętki – odstrasza komary i kleszcze!
Kocimiętka (Nepeta L.) należy do rodziny roślin jasnotowatych. Rodzina ta obejmuje wiele rodzajów roślin, których występowanie jest szeroko rozpowszechnione w środkowej i południowej Europie oraz tych samych częściach Azji, na Bliskim Wschodzie, a także w niektórych regionach Afryki. Charakteryzuje się pięknymi kwiatami oraz przyjemnym zapachem przypominającym miętę i oregano.
Kocimiętka
Potoczną nazwę „kocimiętka” nadano po obserwacji zachowań kotów w jej obecności. Otóż reakcje te – opisywane jako pseudonarkotyczne – wywoływane są przez lotne związki chemiczne o charakterze feromonów. Działają one na osobniki dojrzałe płciowo, jednak efekt jest krótkotrwały i nie występuje u wszystkich kotów.
Kocimiętka – właściwości lecznicze
W medycynie ludowej kocimiętka stosowana była jako środek moczopędny, napotny, przeciwkaszlowy, przeciwskurczowy, przeciwzakrzepowy, a także antyseptyczny [1]. W tradycyjnej medycynie naturalnej rośliny o szerokim spektrum zastosowań zawsze były w kręgu największych zainteresowań. Właśnie dzięki swej „wielofunkcyjności” kocimiętka zyskała popularność – otóż poza pozytywnym wpływem na zdrowie człowieka odkryto jej działanie przeciw pasożytom roznoszącym choroby, a także przeciw różnym mikroorganizmom zagrażającym ludziom.
Działanie kocimiętki
Kocimiętka wykazuje działanie prozdrowotne i ochronne dzięki specyficznemu składowi chemicznemu. Doskonale poznano obecne w niej terpenoidy i związki fenolowe, które odpowiedzialne są za uniwersalne zastosowanie tej rośliny. Nowoczesne techniki badawcze pozwoliły na dokładniejszą aniżeli w przypadku tradycyjnej medycyny ocenę właściwości kocimiętki. Istnieją przesłanki, że jej aktywność obejmuje działanie przeciwdrobnoustrojowe, odstraszające pasożyty i inne insekty, a także cytotoksyczne, przeciwnowotworowe, przeciwbólowe, przeciwdrgawkowe, a nawet przeciwdepresyjne [2].
Kocimiętka na komary i kleszcze
Wiele regionów świata jest zagrożonych chorobami przenoszonymi przez owady, przez które każdego roku umierają miliony ludzi. Takie ryzyko wymaga nieustannej kontroli populacji i zachowania wektorów, czyli „nośników” chorób, a jak powszechnie wiadomo, w przypadku kleszczy, a tym bardziej komarów jest to niezwykle trudne. Sposoby na uniknięcie zagrożenia można umownie podzielić na dwa rodzaje – wywołanie „obrażeń” chemicznych owada po jego kontakcie z powierzchnią skóry lub bezkontaktowe odstraszanie. Udowodniono, że wobec niektórych komarów i kleszczy kocimiętka wykazuje działanie zarówno odstraszające, jak i podrażniające.
Warto nadmienić, iż odbywa się to przy bardzo niskiej toksyczności dla człowieka i otoczenia – tym samym kocimiętka jest naturalnym i bezpiecznym, a także tanim środkiem do walki z zakażeniami przenoszonymi przez owady. Najczęściej nie wywołuje podrażnień oczu, może natomiast w niewielkim stopniu podrażnić skórę. Należy pamiętać jednak, że stężenia substancji aktywnych przeciw owadom nie są tak duże jak w przypadku środków przemysłowych, zatem efekt może być nieco gorszy – aczkolwiek tylko pod względem działania drażniącego po kontakcie owada z powierzchnią [3–6].
Kocimiętka, mimo że jest dobrze znana, to niekoniecznie od tej strony, która jest bardziej interesująca i pożyteczna z punktu widzenia zdrowia człowieka. Zazwyczaj kojarzy się z odurzającym działaniem na koty, ale zdecydowanie lepiej zwrócić uwagę na jej zastosowanie w ziołolecznictwie i zapobieganiu zakażeniom ze strony pasożytów, takich jak niektóre komary, kleszcze czy muchy.
Literatura:
[1] Süntar I., Nabavi S. M. i in., Pharmacological and chemical features of Nepeta L. genus: Its importance as a therapeutic agent, Phytother Res. 2018 Feb;32(2):185-198,
[2] Formisano C., Rigano D., Senatore F., Chemical constituents and biological activities of Nepeta species, Chem Biodivers. 2011 Oct;8(10):1783-818,
[3] Polsomboon S., Grieco J. P. i in., Behavioral responses of catnip (Nepeta cataria) by two species of mosquitoes, Aedes aegypti and Anopheles harrisoni, in Thailand, J Am Mosq Control Assoc. 2008 Dec;24(4):513-9,
[4] Bernier U. R., Furman K. D. i in., Comparison of contact and spatial repellency of catnip oil and N,N-diethyl-3-methylbenzamide (deet) against mosquitoes. J Med Entomol. 2005 May;42(3):306-11,
[5] Birkett M. A., Hassanali A. i in., Repellent activity of catmint, Nepeta cataria, and iridoid nepetalactone isomers against Afro-tropical mosquitoes, ixodid ticks and red poultry mites, Phytochemistry. 2011 Jan;72(1):109-14,
[6] Zhu J. J., Zeng X. P. i in., Efficacy and safety of catnip (Nepeta cataria) as a novel filth fly repellent, Med Vet Entomol. 2009 Sep;23(3):209-16.