Surowe kakao – właściwości lecznicze. Jak zrobić kakao do picia?
🕣 5 min czytania
Aktualizacja: 29 kwietnia, 2024
Kakao nazywane „pokarmem bogów” czy „super fruit”, jest produktem, który zmienił świat. Oprócz roli jaką pełni, będąc składnikiem przy produkcji różnych wyrobów, wykazuje też korzystne działanie lecznicze: polepsza zdolności uczenia się, wpływa kardioprewencyjnie na organizm. Czemu zawdzięcza swoje właściwości?
Surowe kakao
Drzewo kakaowe, będące podstawą dla jednego z najpopularniejszych na świecie produktów spożywczych – czekolady, ma długą i bogatą historię obejmującą wiele kultur i wpływającą na gospodarkę całego świata. W uznaniu dla korzyści zdrowotnych jakie ziarna kakao przyniosły ludzkości, kakao zawdzięcza swoją starożytną nazwę „kakawa”, co oznacza „pokarm bogów”. Majowie Ameryki Środkowej są uznawani za pierwszych, którzy spożywali kakao. Krzysztof Kolumb zetknął się z kakao w roku 1502, ale do Europy trafiło ono za sprawą hiszpańskiego zdobywcy Hernana Corteza dopiero ćwierć wieku później [1].
Kakao to produkt roślinny, który zawiera ponad 300 różnych składników [2]. Należą do nich: masło kakaowe (składają się na nie kwasy tłuszczowe, głównie kwas oleinowy, stearynowy i palmitynowy), minerały (magnez, potas, żelazo i cynk), metyloksantyny (teobromina i kofeina), polifenole, epikatechiny, katechiny, procyjanidyny oraz inne związki, takie jak tyramina, tryptofan i serotonina.
Tabela 1. Zawartość substancji odżywczych, witamin i składników mineralnych w 100 gramach kakao. Opracowanie własne na podst. USDA Food Composition Databases [3]
| składnik | jednostka | zawartość /100 g |
| Energia | kcal | 228 |
| Białko | g | 19,6 |
| Tłuszcze | g | 57,9 |
| Węglowodany | g | 13,7 |
| Błonnik | g | 37 |
| Sód [Na] | mg | 21 |
| Wapń [Ca] | mg | 128 |
| Żelazo [Fe] | mg | 13,86 |
| Magnez [Mg] | mg | 499 |
| Potas [K] | mg | 734 |
| Cynk [Zn] | mg | 6,81 |
| Witamina B1 | mg | 0,078 |
| Witamina B2 | mg | 0,241 |
| Witamina B3 | mg | 2,185 |
| Witamina B6 | mg | 0,118 |
| Witamina K | μg | 2,5 |
| Kofeina | mg | 230 |
| Foliany | μg | 32 |
Kakao – właściwości lecznicze
Starożytne społeczeństwa znały ponad 150 zastosowań kakao do celów leczniczych. Obecnie istnieje wiele badań naukowych potwierdzających korzystny wpływ kakao na organizm ludzki.
Liczne badania sugerują korzystne działanie kakao w chorobach sercowo-naczyniowych (CVD). Obecne w kakao polifenole mają właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne i kardioprotekcyjne. Poziom polifenoli w kakao jest wyższy niż w herbacie czy winie [4].
Kakao powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych poprzez zwiększenie stężenia NO (tlenku azotu) w surowicy i biodostępności NO śródnabłonkowego. Mechanizm tego działania opiera się na zdolności flawonoli do zwiększania NO w komórkach śródbłonka poprzez ich zdolność do aktywacji syntazy NO i działania przeciwutleniającego.
Kakao wykazuje podobne do aspiryny działanie w poprawie funkcjonowania płytek krwi, zapobiegając powstawaniu skrzepów, a tym samym redukując ryzyko wystąpienia zmian miażdżycowych [5].
- Działanie zapobiegające otyłości. W badaniu przeprowadzonym na szczurach, zwierzętom przez 3 tygodnie podawano dietę wysokotłuszczową, zawierającą lub nie kakao. U szczurów, które karmione były dietą z kakao zaobserwowano spadek całkowitej masy ciała, tkanki tłuszczowej oraz poziomu trójglicerydów w surowicy krwi. Analiza DNA wątroby wykazała zmniejszenie ekspresji różnych genów związanych z transportem kwasów tłuszczowych oraz wzrost ekspresji genów związanych z termogenezę [6].
- Wpływ na neurony. Badanie przeprowadzone za pomocą rezonansu magnetycznego na młodych, zdrowych osobach wykazało, że spożycie kakao zwiększa przepływ krwi w mózgu. Wyniki te sugerują, iż kakao może odgrywać rolę w leczeniu jako demencji i udaru [7].
- Działanie przeciwnowotworowe. Kilka badań in vitro sugeruje, że kakao hamuje wzrost komórek nowotworowych. Dokładne przeciwnowotworowe mechanizmy nie są jeszcze znane, konieczne są więc kolejne badania uzasadniające użycie kakao w terapii zapobiegającej i leczącej nowotwory [8].
Kofeina w kakao
Kofeina jest alkaloidem ksantynowym obficie występującym w naturalnych źródłach, takich jak nasiona drzewa kawowego (Coffee arabica), liście krzewu herbacianego (Thea sinensis), i nasiona kakao (Theobroma cacao). Ziarna kakaowca, pozbawione łupiny zawierają ok. 0,3 % kofeiny. Na zawartość kofeiny w kakao ma wpływ m.in. gatunek, czynniki genetyczne i fenotypowe, sposób uprawy, dojrzałość zebranej rośliny, przeprowadzona fermentacja oraz obróbka technologiczna.
Kofeina, zaliczana do metyloksantyn wykazuje szerokie spektrum działania. Jest stymulantem ośrodkowego układu nerwowego, diuretykiem oraz substancją wpływającą na relaksację mięśni gładkich, pobudza ośrodek oddechowy i naczynioruchowy. Kofeina wpływa na usprawnienie procesów kojarzeniowych, zmniejszenie zmęczenia i senności, polepszenie koncentracji i uwagi [9].
Nadmiar kofeiny może mieć negatywny wpływ na organizm ludzki prowadząc do bezsenności, zaburzenia funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego i przewodu pokarmowego. Jednakże zawartość kofeiny w kakao wynosi średnio 1/20 dawki kofeiny obecnej w kawie [10], dlatego też ryzyko przedawkowania kofeiny i wystąpienia negatywnych objawów po spożywaniu naparów z kakao jest znikome [11].
Magnez w kakao
Magnez jest dominującym minerałem w kakao. Kakao zawiera 4–5 krotnie więcej magnezu niż groch, pszenica, kukurydza czy ryż.
Magnez jest pierwiastkiem, który katalizuje wiele reakcji biologicznych, w tym syntezę białek i produkcję energii, wpływa też na relaksację mięśni. Ponadto jest środkiem antyarytmicznym i hipotensyjnym, a jego niedobór wiąże się z wystąpieniem zespołu metabolicznego, insulinooporności i cukrzycy [12].
Dzienne zalecane spożycie (RDA) magnezu dla osób dorosłych wynosi 375 mg. W 2 łyżeczkach kakao znajdziemy ok. 50 g tego pierwiastka, co pokrywa normę na magnez w ok. 13 %.
Jak zrobić kakao do picia?
Kakao dostępne w sklepach nierzadko zawiera w swoim składzie dodatkowy cukier czy inne polepszacze smaku, dlatego warto przygotować je samemu. Potrzebne będzie:
- 6–7 łyżek kakao
- 3 szklanki mleka lub wody
- 2 łyżki cukru/miodu/ syropu klonowego
- dodatki: cynamon/goździki/ wanilia/ imbir
Do kubka wsypujemy kakao i cukier lub miód, zalewając 1/3 szklanki wody lub mleka i mieszamy składniki. W osobnym garnku gotujemy mleko. Zmieszane kakao dopełniamy mlekiem. Można dodać przyprawy do smaku.
Kakao zawiera w swoim składzie substancje odżywcze, witaminy, pierwiastki takie jak magnez czy żelazo, kofeinę, polifenole, serotoninę, tryptofan oraz szereg innych związków o pozytywnym działaniu na organizm człowieka. Kakao wpływa korzystnie w prewencji chorób sercowo- naczyniowych, ma potencjalne działanie zapobiegające otyłości, usprawnia procesy uczenia się. Kakao do picia można przygotować łącząc ze sobą sproszkowane ziarna kakao, mleko, miód i przyprawy.
Literatura:
[1] Q. R. De Araujo, J. N. Gattward, S. Almoosawi, M. das G. C. Parada Costa Silva, P. A. D. S. Dantas, and Q. R. De Araujo Júnior, “Cocoa and Human Health: From Head to Foot—A Review,” Crit. Rev. Food Sci. Nutr., vol. 56, no. 1, pp. 1–12, Jan. 2016.
[2] K. A. Cooper, J. L. Donovan, A. L. Waterhouse, and G. Williamson, “Cocoa and health: a decade of research,” Br. J. Nutr., vol. 99, pp. 1–11, 2008.
[3] “Food Composition Databases Show Foods — Cocoa, dry powder, unsweetened.” [Online]. Available: https://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/6195?fgcd=&manu=&lfacet=&format=&count=&max=50&offset=&sort=default&order=asc&qlookup=cocoa dry&ds=Standard Reference&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=. [Accessed: 19-Dec-2017].
[4] R. Latif, “Chocolate/cocoa and human health: a review,” Neth. J. Med., vol. 71, no. 2, 2013.
[5] H. Schroeter et al., “(-)-Epicatechin mediates beneficial effects of flavanol-rich cocoa on vascular function in humans,” Proc. Natl. Acad. Sci., vol. 103, no. 4, pp. 1024–1029, Jan. 2006.
[6] D. A. Pearson et al., “The effects of flavanol-rich cocoa and aspirin on ex vivo platelet function.,” Thromb. Res., vol. 106, no. 4–5, pp. 191–7, May 2002.
[7] S. T. Francis, K. Head, P. G. Morris, and I. A. Macdonald, “The effect of flavanol-rich cocoa on the fMRI response to a cognitive task in healthy young people.,” J. Cardiovasc. Pharmacol., vol. 47 Suppl 2, pp. S215-20, 2006.
[8] S. Carnésecchi, Y. Schneider, S. A. Lazarus, D. Coehlo, F. Gossé, and F. Raul, “Flavanols and procyanidins of cocoa and chocolate inhibit growth and polyamine biosynthesis of human colonic cancer cells.,” Cancer Lett., vol. 175, no. 2, pp. 147–55, Jan. 2002.
[9] A. Boolani, J. B. Lindheimer, B. D. Loy, S. Crozier, and P. J. O’Connor, “Acute effects of brewed cocoa consumption on attention, motivation to perform cognitive work and feelings of anxiety, energy and fatigue: a randomized, placebo-controlled crossover experiment,” BMC Nutr., vol. 3, no. 1, p. 8, Dec. 2017.
[10] David Wolfe, Superżywność: Jedzenie i medycyna przyszłości. Vivante, 2015.
[11] E. Martínez-Pinilla, A. Oñatibia-Astibia, and R. Franco, “The relevance of theobromine for the beneficial effects of cocoa consumption.,” Front. Pharmacol., vol. 6, p. 30, 2015.
[12] G. Scapagnini et al., “Cocoa Bioactive Compounds: Significance and Potential for the Maintenance of Skin Health,” Nutrients, vol. 6, no. 8, pp. 3202–3213, Aug. 2014.
Autor artykułu:
Jakie mleko jest najlepsze do zrobienia kakao do picia,?
Czy kako do picia jest także wskazany dla osób starszych? I szczególnie dla osób które miały niedrożność jelita?
No ale chyba nie krowie mleko skoro chemicznie zakłóca właściwości