Interakcje żywności z lekami. Czym popijać farmaceutyki?

Życie w ciągłym biegu, niesie za sobą drastyczne skutki zdrowotne. Niewłaściwe leczenie jednej jednostki chorobowej, powoduje powstawanie drugiej. Chcąc zachować zdrowie, warto zwracać uwagę na sposób przyjmowania leków, a szczególnie ich interakcje z żywnością.

Zachowanie leku w organizmie

Lek po podaniu doustnym przechodzi przez kilka etapów. W skład medykamentu wchodzą substancje farmakologicznie czynne i substancje pomocnicze nadające mu odpowiednią postać np. woda, żelatyna, skrobia. Podczas „wędrówki” leku w organizmie następuje: uwalnianie substancji farmakologicznie czynnej, wchłanianie do krwiobiegu, rozprowadzane docelowe do miejsca działania.

Losy leku w ustroju w skrócie można opisać jako LADME, czyli:

1. L – [liberation] uwolnienie
2. A – [absorption] wchłanianie
3. D – [distribution] rozmieszczenie
4. M – [metabolizm] metabolizm
5. E – [excretion] wydalanie

Zapoznanie się z treścią ulotki załączoną do leku

Średnio co trzecia reklama dotyczy farmaceutyków, to właśnie z tego źródła kojarzyć się nam może znana formułka pt.:

Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Ta informacja to ostrzeżenie. Na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia w musi być zamieszczone w emitowanej reklamie.

„Mądry Polak po szkodzie”, ulotki czytane są najczęściej po zaszłej interakcji leku z żywnością, w momencie gdy np. czujemy się żle. Nie sposób wszystkich błędnych zastosowań leku wymienić, ale przykładowo: osoby starsze mające problemy z połykaniem, często przyjmują wbrew zaleceń lekarza połowę tabletki/ kapsułki. Nie należy dzielić farmaceutyku o przedłużonym działaniu, takie tabletki zazwyczaj nie posiadają „przedziałki”, co oznacza, że mają zostać przyjęte w niezmienionej postaci. Niewłaściwe posługiwanie się lekiem, prowadzić może do podrażnień przewodu pokarmowego.

Dzięki dokładnemu poznaniu wzajemnych oddziaływań lek – organizm, można uniknąć niepożądanych skutków farmakoterapii, wystarczy wziąć ulotkę do ręki i dokładnie przeanalizować tekst.

Wchłanialność leku i interakcje żywnościowe

Farmaceutyki różnią się od siebie funkcjonalnością, ale i też miejscem wchłaniania (jelita lub żołądek). Istotna jest informacja zamieszczona w ulotce na temat zażycia leku na czczo bądź po spożytym posiłku. Na czczo, szybciej wzrasta stężenie leku we krwi, natomiast po spożyciu posiłku opróżnianie żołądka jest długotrwałe i tym samym wydłuża się pasaż leku.

Szybko nie znaczy lepiej, działanie leków jest zróżnicowane, o czym powinniśmy pamiętać. Na „pusty żołądek” nie zaleca się stosować silnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) np. paracetamol, ketoprofen, ibuprofen, dotyczy to w szczególności osób chorujących na wrzody żołądka i/ lub dwunastnicy,  które muszą przestrzegać zalecenia producenta, by osłonić błonę śluzową przewodu pokarmowego.

Niepożądane skutki zdrowotne przy leczeniu farmakologicznym powodować mogą interakcje leku z pożywieniem. Dodatkowo składniki pokarmu lub napoju mogą tworzyć z lekiem związki, których organizm nie jest w stanie wchłonąć np. herbata obfitująca w taniny, hamuje wchłanianie preparatów żelaza stosowanych w leczeniu niedokrwistości.

Wskazane jest popijanie lekarstw dużą ilością wody ok. 250 ml, wtedy następuje szybsze wchłanianie substancji czynnej.

Przyjmowanie dużej ilości błonnika pokarmowego zarówno rozpuszczalnego (np. otręby owsiane; owoce, warzywa obfitujące w pektyny jabłka, buraki, marchew) jak i nie rozpuszczalnego w wodzie (otręby żytnie, płatki gryczane) przyczyniają się do złej wchłanialności farmaceutyków. Błonnik przyjmowany >40g/d prowadzi do ograniczenia skuteczności terapii np. antykoncepcyjnej, przeciwdepresyjnej.

Przy stosowaniu leków przeciwzakrzepowych, należy uważać na potrawy bogate w witaminę K takie jak: brukselka, kapusta, brokuły, sałata, rzepa, szpinak. Ta interakcja leku z żywnością, może spowodować: zator płucny, zawał serca, udar mózgu ze względu na zwiększenie krzepliwości krwi.

Alkohol w organizmie człowieka podlega takim samym procesom jak leki, czyli wchłanianiu, dystrybucji, metabolizmowi i wydalaniu. Badania wykazały, że zwiększona podaż witaminy A z etanolem prowadzi do uszkodzenia wątroby.

Najczęściej odnotowuje się interakcję lek – alkohol po użyciu paracetamolu. Interakcja ta, zwiększa ryzyko choroby, obrażeń a nawet prowadzić może do śmierci.

W przypadku, gdy dany składnik pokarmowy zaburza działanie leku, bezpiecznie jest go zażyć na ok. 2 godziny przed lub 2 godz. po posiłku. Interakcje lek – żywność mogą mieć znaczący wpływ na powodzenie terapii lekowej i na skutki uboczne wielu leków. Prewencyjnie warto jest zapoznać się z ulotką ,zwykłego’ leku przeciwbólowego.