Syndrom Gotowości Anorektycznej – poznaj przyczyny i uwarunkowania SGA

16 18 20

W zachorowaniach na anoreksję dużą rolę odgrywa stan psychiczny osoby chorej oraz uwarunkowania społeczne. Znając je możesz szybko wykryć pewne nieprawidłowości w zachowaniu dziecka i uchronić je przed anoreksją. Przyczyna niejednokrotnie nie leży w samej osobie zagrożonej chorobą, ale środowisku, w którym dorasta. Chcąc uchronić swoje dziecko przed groźną chorobą warto spojrzeć na własne metody wychowawcze lub baczniej przyglądać się na reakcje swojego dziecka w momentach stresujących.  

SGA – uwarunkowania

Dr Ziółkowska prowadząc badania nad SGA wymienia trzy czynniki, które mogą prowokować rozwój Syndromu Gotowości Anorektycznej. Należą do nich: zaburzenia dystansu pomiędzy rodzicami i dzieckiem, zaburzenia percepcji własnego ciała oraz deficyt konstruktywnych strategii radzenia sobie ze stresem. Autorka wskazuje także czynniki dodatkowo potęgujące prawdopodobieństwo ujawnienia zachowań anorektycznych: sensytywny dla ekspresji SGA wiek rozwojowy (adolescencja), udział w kulturze popularnej oraz aktualna sytuacja trudna.

Zaburzenia dystansu pomiędzy rodzicami i dzieckiem

Jedną z prawdopodobnych przyczyn rozwoju SGA są nieprawidłowe relacje w rodzinie przejawiające się  m.in. zaburzonym dystansem między rodzicami a dziećmi. W takich rodzinach rodzice mogą być nadmiernie blisko związani z dziećmi, nadopiekuńczy, co utrudnia młodym ludziom zyskanie samodzielności i określenie własnej tożsamości. Równie niekorzystna jest sytuacja odwrotna, gdy rodzice są zbyt oddaleni od dziecka, nie zapewniają mu wystarczającego wsparcia i uwagi, co skutkuje poczuciem osamotnienia i zagubienia młodej osoby. W takich rodzinach dziecku stawiane są zazwyczaj wygórowane wymagania, nakłaniające je do perfekcjonizmu i rywalizacji, ignorując jego realne możliwości, decyzje i wybory. W efekcie, młoda dziewczyna będąca w stadium adolescencji, dorastająca w takiej rodzinie, cechuje się obniżoną samooceną oraz nasiloną potrzebą perfekcjonizmu i rywalizacji. Zachowania anorektyczne typowe dla SGA stają się dla niej sposobem na podkreślenie swojej niedojrzałości i obawy przed dorosłym życiem, stanowią także manifestację buntu wobec nieprawidłowych stosunków rodzinnych.

Zaburzenia percepcji własnego ciała

Niezadowolenie z własnego ciała, obniża i tak niską u dziewcząt zagrożonych SGA samoocenę, wpływa także negatywnie na relacje interpersonalne, wzbudza silne napięcie i lęk przed byciem otyłą, a wszystko to prowadzi do wzmożenia wysiłków podejmowanych w celu osiągnięcia idealnej sylwetki oraz wytworzenia nieprawidłowej postawy wobec jedzenia.

Deficyt konstruktywnych strategii radzenia sobie ze stresem i aktualna sytuacja trudna

W przypadku SGA, inaczej niż w jadłowstręcie, zachowania anorektyczne nie występują ciągle, lecz ujawniają się w sytuacjach stresowych. Niestety, dziewczęta podatne na wykształcenie tego syndromu doświadczają wielu takich sytuacji. Samo dorastanie w rodzinie, która nie zapewnia sprzyjających rozwojowi warunków można określić jako chroniczne doświadczanie sytuacji trudnej, podobnie jak poczucie własnej nieatrakcyjności i niska samoocena. Stres jest dla tych dziewcząt tym silniejszy, że nie znają one konstruktywnych sposobów radzenia sobie z nim. W tej sytuacji wystąpienie dodatkowego trudnego wydarzenia (zerwanie z chłopakiem, problemy w szkole) jest „wisienką na torcie” wieńczącą splot niekorzystnych czynników osobowościowych i środowiskowych, uruchamiającą zachowania anorektyczne jako sposób opanowania narastającego napięcia. Nie jest to oczywiście adaptacyjna strategia walki z trudnościami, a raczej tendencja do tłumienia przykrych emocji poprzez kompulsywne samodoskonalenie się. Warto zwrócić uwagę, że  okresowo podejmowane zachowania anorektyczne nie skutkują, tak jak w anoreksji, stale postępującą redukcją masy ciała, co pozwala przypuszczać, że ich głównym celem jest nie tyle rzeczywista utrata kilogramów, co obniżenie przykrego napięcia. Zwrotne korzyści ze stosowania tych strategii, w postaci zainteresowania otoczenia, troski rodziców, odpowiadają za utrwalenie preferencji zachowań anorektycznych jako sposobu radzenia sobie w sytuacji trudnej.

Adolescencja

Okres dorastania, ze względu na związany z nim proces dojrzewania fizycznego, psychicznego oraz społecznego, jest czasem szczególnie trudnym i stresującym dla młodego człowieka. Największym wyzwaniem tego stadium jest pokonanie „ kryzysu adolescencji”, w którym młodzi ludzie poszukują odpowiedzi na pytania o własne cele, wartości, preferencje. Porzucając dzieciństwo i wchodząc w dorosłość muszą na nowo  określić swoje miejsce w otaczającym świecie. Jeśli im się to uda, zyskują mocne poczucie własnego „ja” i osiągają dojrzałą tożsamość. Niestety jest to bardzo trudny proces, stąd w niesprzyjających rozwojowi warunkach może dojść do nieadaptacyjnego rozwiązania kryzysu adolescencyjnego oraz rozwoju wielu zaburzeń, w tym także anoreksji. W przypadku jadłowstrętu mówi się o wytworzeniu u młodej osoby „tożsamości anorektycznej” bardzo silnej identyfikacji ze swoją chorobą, która nie jest spostrzegana jako zaburzenie, ale część własnego „ja”. Nie bez powodu na wielu forach internetowych rozwijają się społeczności „pro-ana”, których członkowie uznają anoreksję za swoistą ideologię i styl życia. U dziewcząt z SGA  dochodzi raczej do wykształcenia tzw. „tożsamości rozproszonej”  – czyli trwaniu w poczuciu niedookreślenia, ciągłej niepewności co do tego „kim jestem i czego pragnę”, co czyni je bardzo podatne na wpływy otoczenia. Stwarza to sytuację szczególnego ryzyka zastąpienia przez młodą dziewczynę swojej pomieszanej tożsamości, pewną i atrakcyjną dla niej tożsamością anorektyczną, a tym samym przejścia SGA w pełnoobjawową anoreksję.

Udział w kulturze popularnej

Za rozwój nieprawidłowego stosunku do jedzenia i własnego ciała odpowiedzialny jest częściowo udział w kulturze masowej, która propaguje nierealistyczny wzorzec kobiecego piękna. W młodych dziewczętach rośnie przekonanie, że piękne ciało to chude ciało, a atrakcyjność fizyczna daje gwarancję szczęścia i powodzenia w życiu. To buduje w nich silną motywację, by kontrolować ciało oraz wagę i tym samym osiągnąć pożądane przez nie cele – kochającego partnera, wiernych przyjaciół, atrakcyjną pracę.  Jednak nie sposób sprostać nierealistycznym, sprzecznym z  fizjologią wymaganiom kulturowym dotyczącym kobiecej sylwetki, co prowadzi do spadku samooceny, wynikającego z niezgodności obrazu własnego ciała z idealnym wzorcem propagowanym przez media. I tak koło się zamyka…

SGA – wczesna diagnoza i profilaktyka

Odkrycie Syndromu Gotowości Anorektycznej daje szansę wczesnej diagnozy  nieprawidłowego stosunku do jedzenia i własnego ciała u dzieci i młodzieży oraz objęcia pomocą osoby z grupy ryzyka anoreksji. Na ten moment SGA stanowi mało znane, dopiero badane zjawisko, można jednak wyrazić nadzieję, że dalsze badania w tym obszarze wzbogacą wiedzę na temat specyfiki tego syndromu, a tym samym przyczynią się do konstruowania efektywnych programów profilaktycznych, edukacyjnych i terapeutycznych. SGA stanowi poważne zagrożenie dla dalszego rozwoju młodej osoby, stąd nie można lekceważyć jego objawów zrzucając je na karb „nastoletnich fanaberii”. Jeśli jako rodzic lub opiekun obserwujesz u swojego dziecka zachowania anorektyczne, może to być sygnał, że przeżywa ono trudności, z którymi próbuje sobie w ten sposób radzić. Warto poświęcić dziecku uwagę, zapytać o to, co dzieje się w jego życiu, dać mu wsparcie, ale też zastanowić się, czy źródło problemu nie tkwi w naszych postawach wychowawczych. Dobrym pomysłem jest także skorzystanie z pomocy specjalisty  psychologa lub psychoterapeuty. Nie bójmy się takich kroków, wczesna diagnoza i pomoc może zapobiec dalszemu nasileniu objawów.

Syndrom Gotowości Anorektycznej, choć nie jest tak groźny jak jadłowstręt psychiczny, zawsze stanowi sygnał ostrzegawczy, oznacza bowiem trudności w funkcjonowaniu młodej osoby. Brak wsparcia i dalsze nagromadzenie stresujących sytuacji mogą doprowadzić do narastania symptomów, a w efekcie – ekspresji pełnoobjawowej anoreksji. Z kolei wczesne wykrycie zagrożenia i podjęcie działań profilaktyczno-terapeutycznych daje szansę na zmianę nieprawidłowego stosunku do jedzenia i własnego ciała, wzrost samoakceptacji i jakości życia młodych osób. Dlatego nie bagatelizujmy wczesnych sygnałów i nie zwlekajmy z podjęciem działania – ceną jaką zapłacimy za ignorowanie problemu może być życie naszego dziecka.

Kup dietę online – od dietetyka
Opublikowano ponad miesiąc temu
Oceń artykuł
Syndrom Gotowości Anorektycznej – poznaj przyczyny i uwarunkowania SGA - 3.0/5. Oddano 2 głosy.
Autor artykułu:
, Dyplomowany psycholog. Najbardziej interesuje się zagadnieniami kryzysu psychicznego w trudnych sytuacjach życiowych, zaburzeń odżywiania, psychodietetyki oraz szeroko rozumianego rozwoju osobistego.