Chmiel – właściwości, zastosowanie. Działanie niepożądane szyszek chmielu

Aktualizacja: 27 maja, 2024

Sugeruje się, że kolebką chmielu są Chiny, gdyż na terenach tego państwa odnaleziono wszystkie jego gatunki. Obecnie chmiel można spotkać w państwach strefy klimatu umiarkowanego, jednak częściej hoduje się je na większą skalę, z uwagi na szereg możliwości wykorzystania ekstraktu chmielowego do produkcji m.in. kosmetyków, piwa i leków.

Chmiel

Chmiel zwyczajny jest powszechną rośliną, którą z powodzeniem można spotkać w lasach liściastych oraz zaroślach, w wielu państwach europejskich, w tym również w Polsce. Zaliczana jest do roślin dwupiennych z rodziny konopiowatych. Do celów przemysłowych tworzone są liczne uprawy żeńskiej formy chmielu, ponieważ tworzą charakterystyczne kwiatostany, które kształtem przypominają miękką szyszkę o zielonej barwie i zawierają szereg substancji bioaktywnych. Szyszki chmielu są szczególnie bogatym źródłem tzw. wtórnych metabolitów, czyli substancji powstałych w wyniku szeregu przemian metabolicznych prowadzonych przez roślinę, które jednocześnie nie są jej niezbędne do prawidłowego rozwoju i wzrostu, a stwierdza się ich korzystne działanie m.in. na skórę i włosy człowieka.

Właściwości chmielu

Szyszki chmielu zawierają wiele cennych witamin i składników mineralnych. W dojrzałych szyszkach chmielu znajdują się przede wszystkim kwasy goryczkowe, chalkony, terpeny, katechiny i glikozydy flawonowe. Kwasy goryczkowe wykazują właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwutleniające, estrogenne, chemoochronne (ochraniają np. skórę przed czynnikami chemicznymi) i proapoptotyczne (apoptoza to naturalna śmierć komórki) w kierunku różnych linii komórek nowotworowych. Powyższe właściwości chętnie wykorzystywane są przez producentów kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji skóry, szczególnie cery trądzikowej i problemowej. W badaniach in vivo (na żywym organizmie) wykazano działanie przeciwdrobnoustrojowe szyszek chmielu w kierunku bakterii Propionibacterium acnes, przyczyniającej się do rozwoju zmian trądzikowych. Co ciekawe chmiel posiada bardzo wysoki potencjał antyoksydacyjny, który swoją siłą przewyższa alfa-tokoferol (witamina E) oraz kwas askorbinowy (witamina C). Działanie przeciwutleniające opiera się na niszczeniu wolnych rodników, co zapobiega przedwczesnemu starzeniu się komórek ciała oraz powstawaniu zmarszczek, a spożywany obniża ryzyko rozwoju chorób o podłożu zapalnym m.in. miażdżycy naczyń krwionośnych. Warto dodać, że z uwagi na zawartość fitoestrogenów, ekstrakt z szyszek chmielu dodawany jest do maseczek i kremów do cery dojrzałej, dzięki czemu opóźniają procesy fizjologicznego starzenia się skóry oraz obniżają szkodliwość szkodliwego promieniowania UV.

Szyszki chmielu mają właściwości poprawiające kondycję włosów słabych, zniszczonych, ze skłonnością do wypadania. Ekstrakt z szyszek chmielowych ma właściwości rozjaśniające, nawilżające, odżywcze i wzmacniające na włosy zniszczone, co sprawia, że przy regularnym stosowaniu preparatów go zawierających włosy stają się miękkie, delikatne i błyszczące. Chmiel ponadto wspomaga walkę z łupieżem oraz działa normalizująco na włosy ze skłonnością do przetłuszczania się, dlatego odwary poleca się do przygotowania domowych płukanek.

Wyciągi uzyskane z szyszek chmielowych zapobiegają powstawaniu wrzodów żołądka oraz dwunastnicy, obniżają poziom cholesterolu ogólnego i ciśnienia tętniczego krwi. Z kolei w badaniach Lee i wsp. stwierdzono nasenne i przeciwdrgawkowe działanie ekstraktów z szyszek chmielu. Działanie to wywołują naturalnie zawarte w szyszkach substancje farnezen, hamulon i lupulon, które mają działanie uspokajające oraz obniżają poziom lęku i niepokoju.

Zastosowanie chmielu

Ekstrakty uzyskiwane z szyszek chmielu chętnie wykorzystywane są przez producentów  piwa i kosmetyków, koncerny farmaceutyczne oraz osoby, które znają sztukę zielarstwa. W przemyśle piwowarskim, chmiel stanowi surowiec do przygotowywania ekstraktów goryczkowych, które są niezbędnym elementem w procesie wytwarzania piwa, gdyż m.in. poprawiają stabilność piany. Uzyskuje się również olejki chmielowe, których dodatek nadaje piwu charakterystyczny i niepowtarzalny aromat.

Preparaty z szyszek chmielu stanowią cenny surowiec w produkcji kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji cery trądzikowej oraz dojrzałej, która wraz z upływem czasu nabiera skłonności do powstawania zmarszczek. Ponadto powszechnie dodaje się ekstrakty chmielu do szamponów oraz odżywek przeznaczonych do włosów jasnych i zniszczonych. Leki wytwarzane z dodatkiem ekstraktów z tego ziela, wykazują efekt terapeutyczny w stanach lękowych, trudnościach w zasypianiu oraz niepokoju.

Działanie niepożądane szyszek chmielu

Ekstrakt z szyszek chmielu (oraz preparaty z jego dodatkiem) reaguje z lekami  stosowanymi w depresji i zaburzeniach nastroju, obniżając ich efekt terapeutyczny. W badaniu Rascovica i wsp. szczurom podawano diazepam (lek psychotropowy przepisywany osobom z zaburzeniami natury psychicznej) w dawce 3 mg na kg/mc, a następnie wstrzykiwano alkoholowy 0,5% ekstrakt z szyszek chmielu. Stwierdzono, że ekstrakt chmielu osłabiał farmakologiczny efekt działania diazepamu. Warto dodać, że osoby z niskim libido powinny szczególnie unikać preparatów z chmielem, gdyż wykazują właściwości obniżające libido!

Chmiel jest wartościowym surowcem w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i browarniczym. Podczas zakupów w drogerii polecam zwrócić uwagę na naturalne produkty, takie jak krem do rąk, twarzy lub balsam do ciała, ponieważ z doświadczenia wiem, że skóra staje się bardziej miękka i odżywiona, a z uwagi na naturalny skład nie zapychają one porów w skórze, co ogranicza powstawanie zaskórników.