Zakażenie salmonellą – objawy, leczenie. Czy salmonella jest zaraźliwa?

Aktualizacja: 10 marca, 2025

Zatrucia pokarmowe będące ostrym schorzeniem żołądkowo-jelitowym powodowane są najczęściej aktywnością drobnoustrojów, które dostały się do organizmu wraz z zarażonym pożywieniem. Zjawisku temu bardzo często sprzyja okres wiosenno-letni, bowiem to właśnie wtedy obserwuje się zwiększoną liczbę odnotowanych przypadków zakażeń. Szczególnie groźne bywają bakterie z rodzaju Salmonella, potocznie zwane pałeczkami salmonelli, z uwagi na charakterystyczny podłużny kształt obserwowany w obrazie mikroskopowym. Niepokojące symptomy świadczące o zakażeniu pojawiają się zwykle od 6–72 godzin od zakażenia. O jakich symptomach mowa? Czy salmonella bywa zaraźliwa i może zagrażać życiu ? Jakie są sposoby leczenia? – na te inne pytania udzielimy odpowiedzi w dzisiejszym artykule. Zapraszamy do lektury!

Zakażenie salmonellą

Naturalnym środowiskiem bytowania pałeczek salmonelli bywa przewód pokarmowy zwierząt hodowlanych i dzikich. Do środowiska zewnętrznego bakterie dostają się wraz z odchodami, a o stopniu ich przetrwania decydują takie czynniki jak temperatura, wilgoć czy obecność resztek białka w kale. W sprzyjających warunkach bakterie te są w stanie przetrwać w glebie nawet do kilku miesięcy, a dostając się do produktów spożywczych – nawet dłużej.

Do zakażenia pałeczkami salmonelli dochodzi najczęściej:

• poprzez żywność zanieczyszczoną odchodami zakażonych zwierząt np. drobiu, myszy, szczurów np. na skutek niewłaściwej higieny produkcji;
• poprzez produkty żywnościowe pochodzące od zwierząt zakażonych (przykładowo jaja pochodzące od zakażonych kur);
• poprzez kontakt z zakażoną zwierzyną i ludźmi wydzielającymi wraz z kałem pałeczki Salmonelli;
• wiele źródeł naukowych podaje, że najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych bywa konsumpcja gotowych już wyrobów (najczęściej cukierniczych), do których produkcji stosowano np. surowe jaja, czy wyroby z zakażonego mleka. Niektóre odnotowane przypadki dotyczyły również surowych wyrobów mięsnych jak tatar.

Objawy salmonelli

Objawy zakażenia pałeczkami salmonelli bywają niekiedy dość niespecyficzne, a wpływ na to wywiera m.in. wielkość kolonii bakteryjnej, która dostała się do organizmu; jakości flory bakteryjnej osoby zarażonej czy stopnień funkcjonowania układu immunologicznego. Choroba u niektórych osób może przebiegać niemal bezobjawowo i ustępować już po kilku dniach kiedy u innych doprowadza do ciężkiego zakażenia. W skrajnych przypadkach choroba może powodować posocznicę, a nawet doprowadzić do śmierci.

Do najczęściej opisywanych objawów w literaturze naukowej możemy zaliczyć:

• gorączkę,
• uporczywe bóle brzucha,
• odczuwalne skurcze jelit, którym towarzyszy ból,
• biegunka z domieszką śluzu,
• obecność granulocytów w badaniu mikroskopowym kału,
• niekiedy nudności i/lub wymioty.

Zwykle manifestacja któregoś z powyższych objawów obserwowana jest po upływie od  6 do 72 godzin od zakażenia. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza w celu szczegółowej diagnostyki.

Jak leczyć salmonellę?

Choroba w niektórych przypadkach może ustąpić samoistnie, zwykle w przeciągu tygodnia i nie wymaga leczenia farmakologicznego. Zaleca się wówczas stosowanie diety lekkostrawnej połączonej z większym spożyciem płynów. W przypadku obfitych biegunek praktykowana jest podaż:

• doustnych roztworów nawadniających bogatych w elektrolityki;
• stosowanie chemioterapeutyków;
• dożylnych roztworów nawadniających (w szczególnych sytuacjach).

Ciężkie przypadki zarażenia wymagają wdrożenia odpowiedniej antybiotykoterapii, o której decyduje lekarz prowadzący. Farmakoterapia z wyboru opiera się wówczas najczęściej o leki zawierające w składzie ampicylinę, cyprofloksacynę czy trimetoprim-sulfametoksazol, wykazujące działanie bakteriobójcze.

Czy salmonella jest zaraźliwa?

Salmonelloza jest zaliczana do chorób zakaźnych. Do zarażenia pałeczkami może dojść przez zwykły kontakt z osobą zarówno chorą, jak i zdrową, będącą jedynie nosicielem bakterii. Odbywa się to najczęściej w efekcie niewłaściwego przestrzegania zasad higieny osobistej,  niewłaściwych warunków higieniczno-sanitarnych ubikacji czy poprzez konsumpcję zanieczyszczonych produktów spożywczych przez osoby mające kontakt z żywnością.

Wspomniana higiena osobista stanowi kluczowy czynnik profilaktyczny salmonellozy. Warto zatem przestrzegać następujących zasad, aby zminimalizować ryzyko zakażenia:

• mycie rąk po kontakcie ze skorupkami jaj czy surowym mięsie;
• utrzymywanie w czystości środowiska pracy: naczyń, sprzętów kuchennych czy blatów roboczych;
• dokładne mycie rąk po skorzystaniu z ubikacji;
• mycie rąk po kontakcie z żywą zwierzyną (ptactwem, bydłem) i/lub ich odchodami;
• unikanie konsumpcji nieprzegotowanego i niepasteryzowanego mleka;
• dokładne mycie użytego do przygotowania potraw sprzętu;
• separowanie surowego mięsa oraz jaj od innych artykułów spożywczych przechowywanych w lodówce;
• przechowywanie artykułów spożywczych w niskiej temperaturze;
• unikanie ponownego zamrażania żywności po jej ówczesnym rozmrożeniu;
• unikanie konsumpcji surowych produktów spożywczych (np. koktajli na bazie surowych jaj czy mięsa z niepewnego źródła).