Opium – właściwości, zastosowanie, przedawkowanie. Syrop z opium

Aktualizacja: 8 maja, 2024

Opium to środek znany większości z nas ze swego narkotycznego działania, ale przecież nie zawsze tak było. Niegdyś uznawany był on za lek na wszystko i stosowany nawet w leczeniu małych dzieci i usypianiu noworodków. Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej na ten temat!

Opium

Opium to nazwa stosowana do określenia wysuszonego soku z niedojrzałych makówek maku lekarskiego. W XVI w. medyk Paracelsus ochrzcił je nazwą laudanum, co oznacza lek na wszystko. Opium zawiera wiele alkaloidów, a więc związków o działaniu psychotycznym, takich jak: morfina, kodeina czy tebaina. Oddziałują one niezwykle silnie na układ nerwowy człowieka i zwierząt. Substancja ta wykorzystywana była w celach rytualnych już w Starożytnym Egipcie, Rzymie, Grecji oraz Persji, a także w Indiach i Chinach. W XIX wieku środek ten w niewyobrażalnie dużych ilościach transportowany był z Chin przez angielskich kolonistów. W związku z coraz większą liczbą osób uzależnionych oraz transportujących opium nielegalnie cesarz chiński zakazał jego importu, co w efekcie doprowadziło do wybuchu wojen opiumowych.

Opium – właściwości

Opium stosowane było od zarania dziejów głównie jako substancja wspomagająca walkę z bólem, zarówno tym mniejszym, jak i o znacznej intensywności. Za jego przeciwbólowe funkcje odpowiada głównie morfina, która podawana jest do dziś w szpitalach jako środek przeciwbólowy pacjentom odczuwającym silny ból, np. po operacjach czy głębokich urazach. Środek ten był również częstym składników syropów przeciwkaszlowych, dzięki którym hamowany był odruch kaszlu. Za tę właściwość odpowiadała kodeina. Związek ten działa również odprężająco, a według niektórych doniesień stosowany był do leczenia biegunki, kolki, czkawki czy nawet zapalenia opłucnej.

Opium – zastosowanie

Opium, choć niegdyś miało duże znaczenie farmakologiczne, obecnie znajduje zastosowanie głównie do produkcji narkotyków. W placówkach szpitalnych oraz hospicjach, podawane jest pod postacią morfiny, która umożliwia eliminację uczucia bólu oraz osiągnięcie odprężenia przez pacjentów. Jeden z opiatów, metadon, stosowany jest także do leczenia uzależnienia od heroiny, a także jako środek przeciwbólowy w chorobach nowotworowych powodujących ból nie do zniesienia. Kodeina natomiast używana jest jako środek w syropach przeciwkaszlowych do hamowania uporczywego kaszlu.

Syrop z opium

Syrop z opium był popularny aż do początków XX wieku. Wówczas opium nie było uważane za narkotyk, a jedynie środek leczniczy. Syrop ten stosowany był, jak wspomniano, do leczenia biegunki, kolki, czkawki czy zapalenia opłucnej u dzieci, a także u dorosłych w celu zahamowania odruchu kaszlowego i pozbycia się uporczywego kaszlu. Dodatkowo podawany był niemowlętom i małym dzieciom w sytuacjach, kiedy były zbyt głośne czy też nie chciały spać. W rzeczywistości środek ten wywierał wpływ na układ nerwowy, a także spowalniał pracę serca, przez co był niezwykle niebezpieczny. Został zakazany dopiero w 1930 roku. Obecnie syrop z dodatkiem kodeiny można dostać zarówno na receptę, jak i bez niej. W określonych na opakowaniu dawkach z pewnością nie będzie szkodliwy oraz nie będzie wywoływał efektów psychotycznych. Warto jednak zachować ostrożność i ściśle stosować się do zaleceń lekarza lub farmaceuty czy też informacji zawartych w ulotce. W niektórych krajach, np. w Wielkiej Brytanii, specyfiki takie zaleca się do stosowania powyżej 18. roku życia.

Opium – przedawkowanie

Obecne w opium alkaloidy wykazują swoje działanie tylko w niewielkich dawkach. W momencie zwiększenia podaży tego środka wywoływany jest właśnie efekt narkotyczny oraz rozluźniający, co dzieje się na skutek oddziaływania substancji psychoaktywnych na układ nerwowy. Sprawia to, że niezwykle łatwo uzależnić się od opium, niekiedy nawet po pierwszej dawce. Największy taki potencjał wykazuje morfina. Na jej bazie uzyskiwany jest najsilniejszy znany dotąd narkotyk – heroina. Zażycie takiego specyfiku powoduje uczucie głębokiego spokoju, oddalenie przykrych myśli, wprowadzenie w stan odprężenia oraz znosi uczucie bólu i jakąkolwiek motywację do działania. Stan ten utrzymuje się zwykle do kilku godzin, po czym pojawia się silna potrzeba ponownego zażycia substancji. Wraz z jej zażywaniem tolerancja na nią spada, dlatego, w celu osiągnięcia euforycznego efektu, należy ciągle zwiększać dawkę. Do objawów zażycia zbyt dużej ilości opium należą:

• utrata przytomności,
• zahamowanie aktywności ośrodka oddechowego w mózgu,
• spowolnienie akcji serca,
• nagła siność skóry i warg,
• w konsekwencji śmierć.

Przedawkowanie staje się szczególnie niebezpieczne przy podaniu dożylnym, gdyż wówczas narkotyk wykazuje najsilniejsze działanie. Szacuje się, że kilka kropli może skutkować zgonem u osoby, która wcześniej nie miała do czynienia z narkotykami.

Opium to substancja, której składowe niekiedy stosowane są w medycynie, np. morfina używana jest jako środek przeciwbólowy, a kodeina – środek przeciwkaszlowy. Należy jednak zachować ostrożność i ściśle przestrzegać dozwolonych dawek. W innym przypadku niezwykle łatwo doprowadzić do uzależnienia, z którego ciężko jest wyjść.