Korzeń łopianu – właściwości. Korzeń łopianu do picia

Aktualizacja: 5 marca, 2025

Pospolicie zasiedla brzegi lasów, przydroża. Najczęściej jest wykorzystywany w problemach skórnych. Bywa pomocny przy walce z trądzikiem. Lignany w nim zawarte cechują się wielokierunkowym działaniem. Warto wiedzieć, jak można wykorzystać korzeń łopianu, bo z pewnością ma on swoje zasłużone miejsce w ziołolecznictwie.

Korzeń łopianu występuje pospolicie na niżu, zasiedlając przydroża oraz brzegi lasów. Dojrzałe owoce lubią przyczepiać się do odzieży, stąd też roślina łatwo się rozsiewa i nazywana jest potocznie rzepem, a w dawniejszych czasach dziadem. Łopian posiada charakterystyczne duże liście, sercowato-jajowate z gęstym owłosieniem na spodniej stronie. Kwiaty łopianu mają charakterystyczną purpurową barwę, zebrane są w koszyczki i okryte haczykowatymi łuskami. Co ciekawe, łopian był uprawiany kiedyś jako warzywo, w Japonii w dalszym ciągu jest tak traktowany. Na Podlasiu młode, gotowane korzenie są spożywane, zaś ogonki liściowe kiszone jak ogórki [6].

Korzeń łopianu

Łopian należy do rodziny astrowatych (Asteraceae). Korzeń łopianu (Radix Bardanae) pochodzi z 3 gatunków: łopianu większego (Arctium lappa L.), łopianu mniejszego (Arctium minus Bernh.) oraz łopianu pajęczynowatego (Arctium tomentosum Mill.). W Polsce występuje powszechnie na nizinach, na miedzach i przydrożach. Suszony korzeń można wykorzystywać zarówno zewnętrznie, jak wewnętrznie.

W XIX wieku korzeń łopianu był znany z właściwości pobudzających wzrost włosów, był również wykorzystywany przy różnych schorzeniach skórnych. Wewnętrznie stosowano korzeń przy podagrze i wyrzutach skórnych.

Współcześnie producenci przypisują łopianowi wielokierunkowe działanie, m.in. antybakteryjne, przeciwzapalne, grzybobójcze. Jako środek działający moczopędnie sprawdza się przy kamicy nerkowej i w stanach zapalnych dróg moczowych oraz pęcherzyka żółciowego. Wskazuje się go też przy wybranych jednostkach chorobowych przewodu pokarmowego oraz reumatyzmie. Dodatkowo może on pomóc na problemy skórne, w tym trądzik, czyraki, łupież.

Sam korzeń ma charakterystyczny zapach, przez niektórych uznawany za nieprzyjemny. Smak zaś jest słodki. Główne związki występujące w korzeniu łopianu to związki poliacetylenowe, olejek eteryczny (0,9–0,18%), garbnik, białka, inulina do 40%, fitosterol, kwasy organiczne, sole mineralne, witaminy oraz flawonoidy [1, 2].

Korzenie jednorocznych łopianów zbiera się wczesną wiosną oraz późną jesienią przed kwitnieniem. Następnie umyte i osuszone kroi się i suszy w suszarni w temperaturze 50°C [1, 2, 3].

Korzeń łopianu – właściwości

Korzeń łopianu jest stosowany wewnętrznie przy nieżytach przewodu pokarmowego, a także przy zaburzeniach wydzielania żółci, stanach zapalnych dróg moczowych (szczególnie przy towarzyszącym skąpomoczu). Dodatkowo korzeń łopianu może być wykorzystywany przy zaburzeniach przemiany materii, które znajdują swój czas w okresie pokwitania [6].

Korzeń łopianu jest również stosowany przy chorobach skóry. Pomocniczo może być używany w leczeniu łuszczycy [3].

W kosmetologii wykorzystuje się wyciąg, sok i olej (macerat) z korzeni łopianu. Olej łopianowy wskazuje się ze względu na antybakteryjne, bakteriobójcze i bakteriostatyczne działanie oraz hamowanie rozwoju grzybów. Jest on stosowany pomocniczo przy przewlekłych chorobach skóry, np. przy wyprysku czy łojotokowym zapaleniu skóry. Natomiast ekstrakt lub sok mogą być stosowane w problemach z cerą tłustą, zanieczyszczoną [5–6].

W badaniach naukowych udowodniono, że korzeń łopianu, w którym zawarte są lignany, ma działanie przeciwzapalne oraz przeciwutleniające. Wnioski uzyskane w badaniach są dość obiecujące, zatem warto tę tematykę rozszerzyć. Z kolei pochodne sitosterolu zawarte w korzeniu mają korzystny wpływ na obniżanie hiperglikemii poposiłkowej, co może być szczególnie ważne w terapii cukrzycy [6].

Korzeń łopianu do picia

Przy zapaleniach alergicznych skóry poleca się do picia napary ziołowe, które zawierają między innymi korzeń łopianu. Przykładowy napar składa się z korzenia kozłka lekarskiego, korzenia mniszka, korzenia łopianu, liści melisy, ziela skrzypu oraz ziela fiołka trójbarwnego (po 20 g). Należy jedną łyżkę stołową zmieszanych ziół zalać 2 szklankami zimnej wody, następnie odstawić na godzinę i podgrzać (do wrzenia, ok. 5 minut). Dalej przelać do termosu na około 20–30 minut. Przecedzony napar pić w odstępie 60 min po posiłku. Wskazana 1 szklanka 2 razy dziennie.

Do picia można stosować napar wykonany z 2 łyżek korzenia zalanych 2 szklankami wrzącej wody. Następnie napar należy odstawić na 20 minut i po tym czasie przecedzić. Wskazane jest, by pić kilka razy dziennie po 100–200 ml.

Odwar z łopianu można wykonać podobnie, czyli z 2 łyżek korzenia zalanych 2 szklankami wody. Taki napój trzeba gotować przez 5 minut. Następnie odwar należy odstawić na 20 min i pić podobnie jak napar [1, 2].

Korzeń łopianu znajduje zastosowanie zarówno w lecznictwie ludowym, jak i oficjalnym, medycznym. Charakteryzują go właściwości pobudzające niektóre narządy, z tego też względu wzmaga on wydzielanie soku żołądkowego, żółci i enzymów trzustkowych oraz zwiększa przesączanie w kłębuszkach nerkowych. Jak zwykle należy zachować ostrożność przy jego stosowaniu, a możliwość włączenia go wspomagająco do leczenia trzeba skonsultować ze specjalistą.