Definicja pewności siebie. Jak zwiększyć pewność siebie u dziecka?
Wszyscy znamy osoby nieśmiałe, którym wyraźnie brakuje pewności siebie. Niestety takie osoby mogą być często wykorzystywane przez innych, gdyż nie potrafią powiedzieć nie, w obawie, że zostaną odrzucone. Dlatego też bardzo ważne jest budowanie pewności siebie już od najmłodszych lat.
SPIS TREŚCI
Definicja pewności siebie
Ciężko wskazać jedną, podręcznikową definicję pewności siebie. Jest to termin występujący zarówno w filozofii, psychologii, jak i socjologii i przez każdą z tych nauk opisywany nieco inaczej. Ogólnie jednak można powiedzieć, że pewność siebie jest to wiara we własne siły i umiejętności, dająca poczucie bezpieczeństwa i odwagi potrzebnej do zmagania z codziennymi problemami. Pewność siebie jest podstawą szacunku wobec swoich myśli i poglądów, co w efekcie prowadzi do uznania własnej niezależności. Osoby pewne siebie określane są często mianem indywidualistów, nie boją się wyrażać własnego zdania, potrafią go bronić i walczyć o to, na czym im zależy.
Objawy braku pewności siebie u dziecka
Objawy braku pewności siebie najłatwiej jest zobrazować na podstawie cech dwóch form osobowości, w których jest to najsilniej zaznaczone. Są to osobowości unikowa i zależna. Oba typy osobowości rozwijają się w wieku młodzieńczym i pierwsze ich cechy mogą być widoczne już u dzieci.
Osobowość unikowa
Podstawową cechą osobowości unikowej, zwanej też lękliwą, jest ograniczanie kontaktu z innymi ludźmi i lęk przed odrzuceniem. Osoby z osobowością unikową niechętnie podejmują się realizacji nowych zadań, do których nie są przyzwyczajeni. W obawie przed niepowodzeniami nie są skłonne do ryzyka. W relacjach interpersonalnych zaznacza się poczucie wstydu, lęk przed negatywnymi opiniami, przez co bardzo trudno im wytworzyć długotrwałe znajomości. Kolejnym problemem jest również niska samoocena i obraz siebie, jako kogoś gorszego od innych. Osobowości unikowe mają świadomość tego, że są odbierane jako skryte lub nieśmiałe, ale lęk przed podjęciem próby zmiany tego stanu jest zbyt silny i paraliżujący.
Osobowość zależna
Osobowość zależna cechuje się uległością wobec innych i nadmierną potrzebą bycia zaopiekowanym. W codziennym życiu przejawia się to trudnościami w podejmowaniu różnych obowiązków bez licznych rad i zapewnień, że danej osobie uda się uporać z wyznaczonymi zadaniami. Dominuje też lęk przed wyrażaniem własnych opinii, która mogłaby skutkować utratą wsparcia ze strony innych. Głównym dążeniem osób z osobowością zależną jest uzyskanie opieki, nawet za cenę bycia wykorzystanym. Dobrze widoczne jest to na przykładzie dzieci, które żeby zaistnieć w środowisku rówieśników, gotowe są dobrowolnie podjąć się nieprzyjemnych, a czasami niedozwolonych działań. Na poziomie emocjonalnym przeważa poczucie bezradności i niemożności zatroszczenia się o siebie i najbliższych.
Przekładając powyższe cechy na zachowanie dzieci, dostajemy obraz dziecka nieśmiałego, z trudem nawiązującego kontakty z innymi, bojącego się zostawać bez stałej opieki rodziców i wykorzystywanego przez rówieśników. Takie dzieci komfortowo czują się tylko w dobrze sobie znanym środowisku, niechętnie podejmują się dodatkowych zadań i mają trudności w rozwiązywaniu problemów.
Jak zwiększyć pewność siebie u dziecka?
Pewność siebie wykształcana jest w toku rozwoju osobowości. Okres dzieciństwa i dorastania jest najlepszą okazją na podjęcie odpowiednich działań w celu jej wzmocnienia. W momencie wytworzenia nieprawidłowych cech osobowości pole manewru wyraźnie się zmniejsza i jedynie długotrwała psychoterapia może okazać się pomocna.
Najważniejszą rolę w budowaniu pewności siebie u dzieci odgrywają rodzice. Podstawowym obowiązkiem rodzica jest okazywanie dziecku, że jest kochane. Od prawidłowych, ciepłych relacji rodzica i dziecka zależy właściwy rozwój jego osobowości. Głównym czynnikiem etiologicznym (przyczyną) obu wymienionych wyżej zaburzeń osobowości są nieprawidłowe wzorce rodzinne – izolacja od rodziców (osobowość zależna) i lękowe zachowania czy odrzucenie rodzicielskie (osobowość unikowa).
W celu zwiększenia pewności siebie u dziecka przede wszystkim powinniśmy unikać nadawania mu łatki „nieśmiałego”, stawiać je przed innymi w dobrym świetle i nauczyć, że jego emocje czy uczucia są ważne. Dziecko nie powinno czuć lęku przed mówieniem rodzicom o swoich problemach i mieć świadomość, że z ich strony zawsze może otrzymać troskę i zrozumienie. Rodzice są również pierwszymi autorytetami, jakie obierają sobie dzieci. Na przykładzie mamy czy taty uczą się radzenia sobie z problemami. Ważne jest też, żeby nie wyręczać we wszystkim dziecka, gdyż nie wykształci się w nim samodzielność. Zamiast tego lepiej jest w nie wierzyć, wspierać i motywować do działania. Odpowiednie nagradzanie, nawet dobrym słowem, osiągnięć dziecka wzmacnia jego pewność siebie. Należy unikać naśmiewania się z niepowodzeń i tłumaczyć, że są one częścią życia każdego człowieka. Niestety, wraz z wiekiem dzieci zaczynają się stykać z problemami i nie zawsze muszą we wszystkim osiągnąć sukces. Jeśli nie nauczą się tego, to przy pierwszym niepowodzeniu mogą utracić całą wiarę w siebie.
Jeżeli widzimy, że nasze dziecko ma z czymś duży problem możemy zastosować zabawę w odgrywanie ról. W trakcie tej zabawy zainscenizujmy scenę, której dziecko się obawia, co pozwoli mu się oswoić i wypracować dobre formy reakcji. Dobrym pomysłem jest też stopniowe przyzwyczajanie dziecka do nowych sytuacji, np. nauki w przedszkolu. Widząc, że ciężko przeżywa rozłąkę z rodzicem można każdego dnia krócej zostawać z nim w klasie aż kilkugodzinna rozłąka nie będzie dla niego problemem.
Do zadań odpowiedzialnego rodzica należy też odpowiednio wczesne uzyskanie świadomości, że ich działania są niewystarczające i zgłoszenie się po pomoc do specjalisty. Wielu rodziców uważa taki krok za przyznanie się do niepowodzenia wychowawczego. Jest to błędem, gdyż każdy rodzic powinien stawiać na pierwszym miejscu dobro dziecka, a zbyt późne zgłoszenie się do psychologa może spowodować dużo większe szkody w rozwoju emocjonalnym i osobowościowym potomka.
Pewność siebie jest to poczucie zadowolenia z siebie, szacunek dla własnych poglądów i wiara w swoje możliwości. Kształtuje się ona w okresie dzieciństwa i dojrzewania i to rodzice są pierwszymi osobami, które powinny wspierać jej rozwój. Prawidłowe relacje i działania rodziców gwarantują wychowanie pewnego siebie i zadowolonego z życia człowieka.
Literatura:
- Czernikiewicz A.: Zaburzenia osobowości i zachowania u dorosłych . [w:] Psychiatria, podręcznik dla studentów medycyny. Jarema M., Rabe-Jabłońska J. (red.), Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2011 (s. 280-282)
- http://www.centrumdobrejterapii.pl/aktualnosci/jak-budowac-pewnosc-siebie-u-dziecka/
- Król A.: Pewność siebie. Kompletna strategia wykorzystania własnego potencjału, Warszawa, Edgard 2011 (s. 43-49)