Definicja pewności siebie. Jak zwiększyć pewność siebie u dziecka?

Wszyscy znamy osoby nieśmiałe, którym wyraźnie brakuje pewności siebie. Niestety takie osoby mogą być często wykorzystywane przez innych, gdyż nie potrafią powiedzieć nie, w obawie, że zostaną odrzucone. Dlatego też bardzo ważne jest budowanie pewności siebie już od najmłodszych lat.

Definicja pewności siebie

Ciężko wskazać jedną, podręcznikową definicję pewności siebie. Jest to termin występujący zarówno w filozofii, psychologii, jak i socjologii i przez każdą z tych nauk opisywany nieco inaczej. Ogólnie jednak można powiedzieć, że pewność siebie jest to wiara we własne siły i umiejętności, dająca poczucie bezpieczeństwa i odwagi potrzebnej do zmagania z codziennymi problemami. Pewność siebie jest podstawą szacunku wobec swoich myśli i poglądów, co w efekcie prowadzi do uznania własnej niezależności. Osoby pewne siebie określane są często mianem indywidualistów, nie boją się wyrażać własnego zdania, potrafią go bronić i walczyć o to, na czym im zależy.

Objawy braku pewności siebie u dziecka

Objawy braku pewności siebie najłatwiej jest zobrazować na podstawie cech dwóch form osobowości, w których jest to najsilniej zaznaczone. Są to osobowości unikowa i zależna. Oba typy osobowości rozwijają się w wieku młodzieńczym i pierwsze ich cechy mogą być widoczne już u dzieci.

Osobowość unikowa

Podstawową cechą osobowości unikowej, zwanej też lękliwą, jest ograniczanie kontaktu z innymi ludźmi i lęk przed odrzuceniem. Osoby z osobowością unikową niechętnie podejmują się realizacji nowych zadań, do których nie są przyzwyczajeni. W obawie przed niepowodzeniami nie są skłonne do ryzyka. W relacjach interpersonalnych zaznacza się poczucie wstydu, lęk przed negatywnymi opiniami, przez co bardzo trudno im wytworzyć długotrwałe znajomości. Kolejnym problemem jest również niska samoocena i obraz siebie, jako kogoś gorszego od innych. Osobowości unikowe mają świadomość tego, że są odbierane jako skryte lub nieśmiałe, ale lęk przed podjęciem próby zmiany tego stanu jest zbyt silny i paraliżujący.

Osobowość zależna

Osobowość zależna cechuje się uległością wobec innych i nadmierną potrzebą bycia zaopiekowanym. W codziennym życiu przejawia się to trudnościami w podejmowaniu różnych obowiązków bez licznych rad i zapewnień, że danej osobie uda się uporać z wyznaczonymi zadaniami. Dominuje też lęk przed wyrażaniem własnych opinii, która mogłaby skutkować utratą wsparcia ze strony innych. Głównym dążeniem osób z osobowością zależną jest uzyskanie opieki, nawet za cenę bycia wykorzystanym. Dobrze widoczne jest to na przykładzie dzieci, które żeby zaistnieć w środowisku rówieśników, gotowe są dobrowolnie podjąć się nieprzyjemnych, a czasami niedozwolonych działań. Na poziomie emocjonalnym przeważa poczucie bezradności i niemożności zatroszczenia się o siebie i najbliższych.

Przekładając powyższe cechy na zachowanie dzieci, dostajemy obraz dziecka nieśmiałego, z trudem nawiązującego kontakty z innymi, bojącego się zostawać bez stałej opieki rodziców i wykorzystywanego przez rówieśników. Takie dzieci komfortowo czują się tylko w dobrze sobie znanym środowisku, niechętnie podejmują się dodatkowych zadań i mają trudności w rozwiązywaniu problemów.

Jak zwiększyć pewność siebie u dziecka?

Pewność siebie wykształcana jest w toku rozwoju osobowości. Okres dzieciństwa i dorastania jest najlepszą okazją na podjęcie odpowiednich działań w celu jej wzmocnienia. W momencie wytworzenia nieprawidłowych cech osobowości pole manewru wyraźnie się zmniejsza i jedynie długotrwała psychoterapia może okazać się pomocna.

Najważniejszą rolę w budowaniu pewności siebie u dzieci odgrywają rodzice. Podstawowym obowiązkiem rodzica jest okazywanie dziecku, że jest kochane. Od prawidłowych, ciepłych relacji rodzica i dziecka zależy właściwy rozwój jego osobowości. Głównym czynnikiem etiologicznym (przyczyną) obu wymienionych wyżej zaburzeń osobowości są nieprawidłowe wzorce rodzinne – izolacja od rodziców (osobowość zależna) i lękowe zachowania czy odrzucenie rodzicielskie (osobowość unikowa).

Należy unikać naśmiewania się z niepowodzeń i tłumaczyć, że są one częścią życia każdego człowieka.

W celu zwiększenia pewności siebie u dziecka przede wszystkim powinniśmy unikać nadawania mu łatki „nieśmiałego”, stawiać je przed innymi w dobrym świetle i nauczyć, że jego emocje czy uczucia są ważne. Dziecko nie powinno czuć lęku przed mówieniem rodzicom o swoich problemach i mieć świadomość, że z ich strony zawsze może otrzymać troskę i zrozumienie. Rodzice są również pierwszymi autorytetami, jakie obierają sobie dzieci. Na przykładzie mamy czy taty uczą się radzenia sobie z problemami. Ważne jest też, żeby nie wyręczać we wszystkim dziecka, gdyż nie wykształci się w nim samodzielność. Zamiast tego lepiej jest w nie wierzyć, wspierać i motywować do działania. Odpowiednie nagradzanie, nawet dobrym słowem, osiągnięć dziecka wzmacnia jego pewność siebie. Należy unikać naśmiewania się z niepowodzeń i tłumaczyć, że są one częścią życia każdego człowieka. Niestety, wraz z wiekiem dzieci zaczynają się stykać z problemami i nie zawsze muszą we wszystkim osiągnąć sukces. Jeśli nie nauczą się tego, to przy pierwszym niepowodzeniu mogą utracić całą wiarę w siebie.

Jeżeli widzimy, że nasze dziecko ma z czymś duży problem możemy zastosować zabawę w odgrywanie ról. W trakcie tej zabawy zainscenizujmy scenę, której dziecko się obawia, co pozwoli mu się oswoić i wypracować dobre formy reakcji. Dobrym pomysłem jest też stopniowe przyzwyczajanie dziecka do nowych sytuacji, np. nauki w przedszkolu. Widząc, że ciężko przeżywa rozłąkę z rodzicem można każdego dnia krócej zostawać z nim w klasie aż kilkugodzinna rozłąka nie będzie dla niego problemem.

Do zadań odpowiedzialnego rodzica należy też odpowiednio wczesne uzyskanie świadomości, że ich działania są niewystarczające i zgłoszenie się po pomoc do specjalisty. Wielu rodziców uważa taki krok za przyznanie się do niepowodzenia wychowawczego. Jest to błędem, gdyż każdy rodzic powinien stawiać na pierwszym miejscu dobro dziecka, a zbyt późne zgłoszenie się do psychologa może spowodować dużo większe szkody w rozwoju emocjonalnym i osobowościowym potomka.

Pewność siebie jest to poczucie zadowolenia z siebie, szacunek dla własnych poglądów i wiara w swoje możliwości. Kształtuje się ona w okresie dzieciństwa i dojrzewania i to rodzice są pierwszymi osobami, które powinny wspierać jej rozwój. Prawidłowe relacje i działania rodziców gwarantują wychowanie pewnego siebie i zadowolonego z życia człowieka.