Być asertywnym, czyli jak znaleźć złoty środek między agresją a uległością
🕣 3 min czytania
Asertywność – pojęcie przez wielu nadużywane i powielane. Można rzec: ot po prostu modny termin, często rozumiany wyłącznie jako umiejętność odmawiania. Tymczasem sztuka odmawiania to zaledwie czubek góry lodowej, początek grupy zachowań, które określamy tym terminem. Asertywność należy do fundamentalnych kompetencji społecznych, które umożliwiają budowanie zdrowych i satysfakcjonujących relacji z otoczeniem.
Skąd się bierze błędne rozumienie terminu asertywność? Najczęściej jest ona mylona z zachowaniami agresywnymi, polegającymi na wzmacnianiu swojej pozycji, forsowaniu własnego zdania, realizacji własnych potrzeb. Często za pomocą podniesionego głosu i stosowaniu elementów tzw. agresji słownej.
Tymczasem asertywność uczy szacunku do samego siebie, jest skutecznym narzędziem dającym nam poczucie wpływu na własne życie, zarówno w sferze osobistej jak i biznesowej. Jest dzisiaj umiejętnością wykorzystywaną w psychologii zarządzania, pozwala wyznaczać granice w kontaktach między podwładnym i przełożonym, między sprzedawcą i klientem itp. Bycie asertywnym oznacza nic innego jak umiejętność wyrażania własnych uczuć i emocji, bronienia swoich praw, przy jednoczesnym szacunku do siebie i innych ludzi.
Czy asertywności można się nauczyć?
Asertywność nie jest cechą, z którą człowiek się rodzi. Jest to umiejętność, którą nabywa się z czasem, i która niesie ze sobą wiele korzyści. Asertywności można się nauczyć, jest to jednak proces wymagający wysiłku i konsekwencji, którą wielu uważa za najtrudniejszą. Z pewnością to dobra wiadomość dla tych, którzy dotychczas mieli problem np. z wyrażaniem własnego zdania w stresowych sytuacjach zawodowych i stosowali mechanizmy obronne w postaci agresji lub uległości. Skuteczna komunikacja, która przejawia się zachowaniami asertywnymi, umożliwia budowanie zarówno rodzicielskiej jak i menedżerskiej wiarygodności. Rodzic, który potrafi wyznaczać mądre granice zachowań swojemu dziecku, czy menedżer, który razem z zespołem określa standardy współpracy i ma odwagę wyznaczać granice w ich stosowaniu i egzekwowaniu to przejawy zachowań asertywnych w praktyce. Niestety takie zachowania dla wielu osób to duży problem, który można zaobserwować… już w piaskownicy
– komentuje Lidia Poradzisz, trener, coach firmy INSPIRE Sourcing s.c.
W sytuacjach stresowych ludzie najczęściej uciekają się do stosowania dwóch strategii: agresji lub uległości. A przecież gniew/niezadowolenie spełnia dwie kluczowe funkcje:
- Informacyjną – sygnalizuje człowiekowi, że coś złego lub niepożądanego dzieje się na zewnątrz niego.
- Energetyczną – dostarcza siły i energii do zmiany niepożądanej sytuacji lub stanu.
Sposoby wyrażania gniewu w sytuacjach trudnych:
- Agresywny – w celu obrony siebie lub zmiany niepożądanej sytuacji, człowiek jest nastawiony na zniszczenie, uszkodzenie lub zranienie obiektu, wywołującego gniew.
- Uległy/pasywny – człowiek tłumi swoje reakcje. Nie wyraża żadnych uczuć, a tym samym nie dąży do zmiany.
- Asertywny – człowiek wyraża własne emocje (gniew) i dąży do zmiany, przy zachowaniu dobrych relacji z otoczeniem. Nie narusza praw innych ludzi, stosuje odpowiedni język i stopniowanie reakcji.
Jak wytrzymać płacz dziecka, które widzi zabawkę w rękach naszego dziecka w piaskownicy i wyraźnie stara się krzykiem wymóc na nas decyzję. Jak nie ulec wzrokowi rodzica, którego dziecko płacze i nie kazać swojemu dziecku oddać ulubionej zabawki płaczącemu… Ta pozornie banalna sytuacja sprawia, że uczymy nasze dzieci i ich kolegów, już od wczesnych lat dzieciństwa zachowań, niestety często tych niewłaściwych…
– komentuje Lidia Poradzisz, trener, coach firmy INSPIRE Sourcing s.c.
Warsztaty z asertywności pomagają zrozumieć, co jest podłożem naszych „pseudoasertywnych” zachowań oraz jak możemy je zmienić. Musimy jednak pamiętać, że zmiana zachowań to proces, w którym konsekwencja i wsparcie dobrego coacha zwiększa szanse powodzenia.
Ćwiczenie INSPIRE Sourcing s.c.
Poniżej przygotowaliśmy ćwiczenie, które przedstawia 3 przykładowe odpowiedzi odmowne. Spróbuj określić ich rodzaj: odpowiedź asertywna, odpowiedź agresywna, odpowiedź uległa, a także zastanów się jakich form komunikatów / odpowiedzi stosujesz sam(a) w praktyce.
Opis sytuacji:
Niespodziewanie dzwoni do Ciebie koleżanka z pracy, z prośbą o pomoc w przygotowaniu raportu, z którym sobie nie radzi, a Ty obiecałeś(aś) rodzinie, że pojedziecie do Aquaparku.
- Nie pomogę ci przy raporcie. To jest twoje zadanie, a ty zawsze prosisz o coś na ostatnią chwilę i nie liczysz się z moimi planami.
- Mówiłem(am) ci trzy dni temu, że zaplanowałem(am) wyjazd z rodziną do Aquaparku i mamy już bilety. Nie chcę zawieść swoich dzieci, które od tygodnia cieszą się na tą wycieczkę, dlatego tym razem ci nie pomogę przy tym raporcie.
- Nie bardzo mogę ci pomóc przy tym raporcie, bo umówiłam się z rodziną na wyjazd do Aquaparku, ale skoro nikt inny nie może ci pomóc, to nie mam chyba innego wyjścia.
Autor artykułu:
