Zioła na prostatę

Aktualizacja: 28 lutego, 2024

Przerost prostaty to dolegliwość męska, która powinna być pod ścisłą kontrolą, zwłaszcza po 50. roku życia. Na przestrzeni dziejów stosowano surowce roślinne o działaniu wspomagającym i łagodzącym objawy, które z powodzeniem wykorzystywano w leczeniu zwłaszcza łagodnego przerostu gruczołu krokowego.

Częste oddawanie moczu, a następnie wrażenie, że pęcherz nie został do końca opróżniony, gwałtowne parcie na pęcherz i ból towarzyszący oddawaniu moczu to tylko nieliczne objawy chorób gruczołu krokowego (prostaty, stercza). Męskie problemy bowiem w większości mają swój początek w wieku dojrzałym, choć i to nie jest regułą. Wraz z wiekiem organizm mężczyzny zmniejsza produkcję hormonów płciowych, co może powodować stopniowy rozrost tego gruczołu. Wykazano, iż preparaty pochodzenia roślinnego przynoszą poprawę u 60–80% chorych we wczesnych stadiach łagodnego rozrostu stercza. 

Za wzrost masy gruczołu krokowego odpowiedzialne są następujące enzymy: aromataza, która przekształca testosteron oraz jego prekursor w estradiol, i reduktaza przekształcająca testosteron w dihydrotestosteron. Do leczenia łagodnego rozrostu prostaty na przestrzeni dziejów wykorzystywano rozmaite rośliny lecznicze, których to substancje czynne występują we frakcjach lipidowych, a ich mechanizm opiera się na łagodzeniu zaburzeń przemiany materii hormonów sterydowych. Rośliny te wykazują przede wszystkim działanie przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Warto więc przyjrzeć się nieco bliżej takim surowcom jak: owoc palmy sabałowej, korzeń pokrzywy, nasiona dyni, kora śliwy afrykańskiej, ziele nawłoci, ziele wierzbownicy, ziele oraz korzeń wierzbówki i przemyśleć włączenie ich w schemat leczenia. W niniejszym artykule przedstawiono niektóre z nich, uwzględniwszy zalecaną dawkę leczniczą w ciągu doby.

Wierzbownica drobnokwiatowa 

Na przestrzeni ostatnich lat rosnące znaczenie w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego zyskały dwie rodzime rośliny lecznicze, wierzbownica drobnokwiatowa i wierzbówka kiprzyca, wykorzystywane głównie w ziołolecznictwie klasztornym, w tym przez ojców bonifratrów. 

Wierzbownica drobnokwiatowa jest rośliną wieloletnią, dorastającą do 60 cm wysokości. Można ją spotkać praktycznie w całej Polsce, zwłaszcza w dolinach rzek, przy jeziorach i stawach bądź też rowach melioracyjnych. Dzięki bogactwu składników chemicznych wyciągi z ziela wierzbownicy znalazły swoje miejsce w medycynie naturalnej. Surowiec zielarski wykorzystywany do celów leczniczych stanowi, jak wspomniano wcześniej, ziele Herba Epilobii. Wyciągi z ziela wierzbownicy i wierzbówki wykazują działanie przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, rozkurczowe i przeciwbólowe. Ponadto pobudzają regenerację tkanki nabłonkowej i co ważne, hamują przerost gruczołu krokowego. Warto zaznaczyć, iż wierzbownica jest typowo męskim zielem stosowanym przede wszystkim przez chorych z powiększonym gruczołem krokowym, przy kamicy moczowej oraz zapaleniach układu moczowego. W sklepach zielarskich bez większego problemu można nabyć wysuszone ziele wierzbownicy drobnokwiatowej bądź też suplementy diety zawierające ekstrakt z tego ziela. Poniżej zamieszczono przepisy na herbatkę i napar z ziela wierzbownicy.

Pokrzywa 

Choć przez większość społeczeństwa traktowana jest jako pospolity, uciążliwy chwast, jej właściwości wykorzystywano już od zarania dziejów. Mowa tu oczywiście o pokrzywie zwyczajnej (Urtica dioica), bowiem już ojciec medycyny – Hipokrates – uznawał ją za najskuteczniejszą roślinę do oczyszczania krwi. Urtica dioica wzmacnia organizm, zwiększa odporność na choroby, zapobiegając przedwczesnemu starzeniu się organizmu oraz zastojom żółci. Jednakże w zmaganiach z prostatą wykorzystywanym surowcem zielarskim jest korzeń pokrzywy (Uricae radix), nie zaś liść. Badania dowodzą, iż długotrwałe stosowanie kompleksu lipidowo-steroidowego z korzenia pokrzywy przyczynia się do zatrzymania rozrostu gruczołu krokowego. Warto zaznaczyć również, iż taka terapia nie ma żadnych przeciwwskazań i może być stosowana we wszystkich stadiach rozrostu stercza.

Uwaga: warto pamiętać, iż do celów leczniczych wykorzystywane są korzenie wykopywane jesienią bądź wczesną wiosną!

Nawłoć 

Na szczególną uwagę wśród roślin leczniczych zalecanych w schorzeniach układu moczowego zasługuje nawłoć pospolita, nazywana potocznie „złotą rózgą”. Charakterystyczne żółte kwiaty zebrane w koszyczki nie są z pewnością nikomu obce. Wpisują się one bowiem w krajobraz odchodzącego lata. Wygląd nawłoci pospolitej jest uzależniony od warunków, w jakich ta roślina rośnie, gdyż inaczej wygląda w klimacie górskim, gdzie wytwarza niskie formy, a jeszcze inaczej na nizinach.

Ziele nawłoci stanowi bogactwo flawonoidów, związków czynnych biologicznie. Roślina ta wykazuje wyraźne działanie moczopędne dzięki obecności diglikozydu fenolowego – lejokarpozydu. Badania dowodzą, iż ów związek działa również przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Znaczenie lecznicze ma także inny gatunek nawłoci, nawłoć kanadyjska. Choć do Europy trafiła jako roślina ozdobna, z czasem stała się tak ekspansywna, że dziś, niekiedy zdziczała, wypiera nawłoć pospolitą. Surowcem zielarskim jest ziele nawłoci, które wykazuje działanie moczopędne, rozkurczające i przeciwzapalne. Napar zaleca się pić osobom mającym tendencję do kamicy moczowej i zakażeń układu moczowo-płciowego, wskazany jest także na przerost gruczołu krokowego.

Herbatkę z nawłoci sporządza się w proporcji: 1 łyżka ziela na szklankę wrzątku. Warto wiedzieć, iż w tym celu stosuje się ziele kwitnące jesienią.

Palma sabałowa 

Bocznia piłkowana, zwana również palmą sabałową, to karłowata palma o szarozielonych, wachlarzowatych liściach. Jej ojczyzną są południowe stany Ameryki Północnej, gdzie często tworzy gęste zarośla. Otrzymywany z owoców boczni olej obfituje w kwasy tłuszczowe oraz sterole roślinne, w tym beta-sitosterol. Wykazano, że frakcja lipidowo-sterolowa hamuje wiązanie dihydrotestosteronu z receptorami androgenów, zapobiegając w ten sposób przekształceniom testosteronu w dihydrotestosteron (DHT) i estrogen. Opisywana aktywność przypisywana jest fitosterolom i stanowi główny powód stosowania owoców palmy sabałowej oraz innych surowców obfitujących w te związki w terapii łagodnego rozrostu stercza. Kompleks lipidowo-steroidowy z owoców boczni piłkowanej jest skutecznym środkiem stosowanym w leczeniu zarówno zapalenia oraz rozrostu gruczołu krokowego, jak i towarzyszących zaburzeń w oddawaniu moczu. W tym celu stosowane są wyciągi z nasion palmy sabałowej, które wykazują wyraźne działanie przeciwzapalne, co też potwierdzają badania kliniczne [1]. Zaleca się zatem stosowanie 1–2 g owoców palmy sabałowej bądź też 320 mg lipofilnego wyciągu w ciągu doby.

Choć na przestrzeni dziejów wprowadzono do lecznictwa wiele rozmaitych leków urologicznych otrzymywanych na drodze syntezy chemicznej, zainteresowanie tymi pochodzącymi z natury wcale nie zmalało. Zioła nadal pełnią i będą pełnić rolę profilaktyczną i wspomagającą leczenie schorzeń układu moczowego. Niemniej jednak należałoby zaznaczyć, iż stosując surowce roślinne, warto zasięgnąć porady lekarskiej, bowiem zawierają one składniki aktywne, które nie pozostają obojętne dla ludzkiego organizmu.