Probiotyki na odchudzanie, zaparcia, biegunkę, odporność. Skutki uboczne probiotyków

Aktualizacja: 8 kwietnia, 2024

Właściwości prozdrowotne produktów zawierających żywe kultury bakterii fermentacji mlekowej znano i z powodzeniem wykorzystywano już od czasów starożytnych, podstawy naukowe zaś zostały stworzone dopiero w wieku XX przez rosyjskiego naukowca Miecznikowa, który powiązał zdumiewająco dobrą kondycję zdrowotną chłopów bułgarskich z codziennym spożywaniem napoju fermentowanego zawierającego szczepy Lactobacillus acidophilus. Nieprawidłowy skład mikroflory jelitowej może być przyczyną wielu dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego i nie tylko. Jak głosi stare hinduskie przysłowie:

pij kwaśne mleko, a będziesz długo żył.

Naturalny probiotyk

Niech żywność będzie Twoim lekarstwem, a lekarstwo Twoją żywnością.

– Hipokrates

Rynek spożywczy i farmaceutyczny oferuje szeroką gamę produktów zawierających szczepy probiotyczne począwszy od mlecznych napojów fermentowanych (jogurt, kefir, maślanka, mleko acidofilne), poprzez kiszonki (kapusta kiszona. ogórki kiszone) przetworzone produkty roślinne (produkty sojowe, płatki śniadaniowe, otręby), mieszanki mlekozastępcze, kończąc na preparatach farmaceutycznych w postaci tabletek, kapsułek czy saszetek do rozpuszczania. Ciekawostką jest, iż jednym z pierwszych preparatów dietetycznych był właśnie naturalny probiotyk – mleko z dodatkiem szczepu Lactobacillus acidophilus [3]. Warto wiedzieć, iż aby produkt został uznany za probiotyczny musi zawierać nie mniej niż 10 mln aktywnych komórek bakteryjnych w jednym mililitrze.

Probiotyki na odchudzanie

        Skład mikroflory jelitowej jest cechą indywidualną każdego człowieka i ulega dynamicznym zmianom pod wpływem sposobu żywienia, przyjmowanych leków i innych czynników. Istnieją doniesienia, iż nadwaga i otyłość może być uwarunkowana składem mikroflory jelitowej, a dobroczynne bakterie probiotyczne mogą wspierać leczenie chorób dietozależnych [4].

Probiotyki na zaparcia, biegunkę

     Już za czasów Hipokratesa przypisywano mlecznym napojom fermentowanym, w tym kwaśnemu mleku, właściwości lecznicze w chorobach żołądka i jelit. Do najbardziej uciążliwych dolegliwości chorobowych ze strony przewodu pokarmowego zaliczane są biegunki, których to przyczyną niejednokrotnie są bakterie, rotawirusy i inne wirusy (adenowirusy). Liczne badania potwierdzają zasadność stosowania probiotyków w profilaktyce oraz leczeniu zaburzeń jelitowych. Zaobserwowano również dużą skuteczność stosowania preparatów zawierających żywe szczepy kultur bakterii fermentacji mlekowej oraz grzybów drożdżopodobnych z gatunku Saccharomyces boulardii w profilaktyce, a także łagodzeniu objawów biegunek poantybiotykowych. Od dawna znane jest ochronne działanie drobnoustrojów probiotycznych na przewód pokarmowy, które tworząc swoistą barierę hamują rozwój bakterii chorobotwórczych, a tym samym zapobiegają ostrym biegunkom infekcyjnym.

Probiotyk na odporność

Największa ilość badań nad oddziaływaniem probiotyków dotyczy ich korzystnego wpływu na odporność organizmu To właśnie dzięki obecności żywych kultur bakterii fermentacji mlekowej oraz zawartych w produktach probiotycznych składników odżywczych następuje wzrost naturalnej odporności organizmu na rozmaite infekcje. Choć mechanizm oddziaływania probiotyków na ludzki organizm nie został jeszcze dokładnie wyjaśniony, wykorzystując obecny stan wiedzy można stwierdzić, iż te przyjazne bakterie hamują wzrost chorobotwórczych mikroorganizmów na zasadzie konkurencji międzygatunkowej. Poprzez wytwarzanie substancji cytoprotekcyjnych (krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe) oraz obniżanie pH jelit ograniczają one namnażanie bakterii patogennych, i w ten sposób zapobiegają chorobom. Ponadto liczne doniesienia literaturowe niejednokrotnie podkreślają immunomodulacyjne działanie preparatów zawierających bakterie probiotyczne, co może świadczyć o ich działaniu w profilaktyce chorób przewodu pokarmowego.

Probiotyk – skutki uboczne

        Powołując się na stare przysłowie, iż „ każdy kij ma dwa końce” należy podkreślić, że pomimo wielu dowodów świadczących o prozdrowotnych właściwościach produktów probiotycznych, istnieją również doniesienia o niepożądanych skutkach ich spożywania, które stwierdzono u osób z zaburzeniami pracy układu immunologicznego. Jak wskazują dane literaturowe „bakterie probiotyczne mogą mieć bliskie powiązanie z mikroflorą oportunistyczną, której mogą przekazywać negatywne cechy na drodze genetycznej”, i w ten sposób stają się przyczyną zaburzeń jelitowych u osób o znacznie obniżonej odporności [2]. Ponadto obserwowano pojedyncze przypadki występowania wzdęć i gazów oraz dyskomfortu brzusznego, ale jak podaje literatura występują one sporadyczne i mają łagodny przebieg [4]. W praktyce stosowanie preparatów probiotycznych, przy ich prawidłowym przygotowaniu i dawkowaniu, zarówno u dzieci, jak i dorosłych jest jak najbardziej bezpieczne [1].

Wzbogacane w bakterie probiotyczne produkty żywnościowe oraz mleczne napoje fermentowane stanowią cenne uzupełnienie codziennego jadłospisu z uwagi nie tylko na wartości odżywcze, ale również na poprawę swoistego ekosystemu przewodu pokarmowego [1]. Choć niejednokrotnie staniemy przed wyborem odpowiedniego produktu probiotycznego przy zakupie tych naturalnych – mlecznych napojów fermentowanych warto czytać etykiety, świadomie dokonywać wyborów żywieniowych, zwracając przede wszystkim uwagę na skład produktu, ilość przyjaznej mikroflory, nazwę szczepu o udowodnionych właściwościach prozdrowotnych, świeżość, datę przydatności do spożycia oraz stan opakowania. Ponadto trzeba mieć na względzie fakt, iż produkcja żywności probiotycznej winna zapewniać odpowiednie warunki, które będą gwarantowały przeżywalność pożytecznej mikroflory.