Pigwa – odmiany, właściwości, przepisy. Jak jeść pigwę?

Owoce pigwy są w naszym kraju mało popularne. Przyciągają aromatem i wyglądem, ale odpychają twardym i cierpkim miąższem. W jaki sposób powinniśmy je spożywać, by móc czerpać z ich prozdrowotne składniki?

Pigwa

Pigwa (Cydonia oblonga Miller) to jeden z najstarszych gatunków owocowych uprawianych na całym świecie. Znana była już w czasach antycznych, dużo wcześniej niż jabłoń. Największe jej plantacje znajdowały się w mieście Cydon na Krecie, stąd jej łacińska nazwa. W Polsce pigwa była wykorzystywana głównie jako podkładka pod inne drzewa owocowe lub hodowana amatorsko ze względu na aromatyczne owoce i piękne kwiaty.

Pigwa jest niewielkim drzewem dorastającym do 3–5 m wysokości. Jej owoce mają żółto-złotawą barwę. Ich kształt zbliżony jest do jabłek i gruszek, miąższ jest twardy i cierpki w smaku, masa pojedynczego owocu mieści się w przedziale 100–200 g, a skórka pokryta jest kutnerem. W naszych warunkach okres ich dojrzewania przypada na przełom września i października.

Właściwości pigwy

Owoce pigwy są źródłem polifenoli, zwłaszcza kwasów fenolowych i flawonoli, a najwyższa ich zawartość znajduje się w skórce. Kwas chlorogenowy stanowi 51% związków polifenolowych miąższu, podczas gdy w skórce przeważają pochodne kwercetyny i kemferolu. Ponadto pigwa zawiera białka, tłuszcze, pektyny, kwasy organiczne (głównie jabłkowy, cytrynowy i winowy), cukry (fruktoza, glukoza, sacharoza), makroelementy (zwłaszcza żelazo, potas i miedź, a także bor, glin, nikiel, tytan, mangan), niewielką ilość witamin (B1, B2, C, beta-karoten) oraz prawie wszystkie aminokwasy (głównie asparagina, treonina, alanina, cysteina, glicyna). Za jej specyficzny aromat odpowiadają 82 różne związki, wśród których wyróżnia się estry, terpeny, alkohole, ketony i aldehydy.

Dzięki zawartości substancji prozdrowotnych owoce pigwy wykazują wiele korzystnych cech dla organizmu. Na uwagę zasługują własności antyoksydacyjne, bakteriobójcze, bakteriostatyczne i przeciwgrzybiczne. Prowadzone badania wskazują również na właściwości przeciwnowotworowe wobec komórek ludzkiego raka piersi, pęcherza moczowego i płuc. Spora zawartość pektyn (0,4 %) pomaga zmniejszyć dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz dobroczynnie wpływa na suchą i popękaną skórę.

Odmiany pigwy

Szacuje się, że liczba odmian pigwy w Europie wynosi około 30, natomiast w krajach byłego Związku Radzieckiego jest ich około 90. Do najbardziej znanych należą:

• Pigwa Bereczki (Cydonia oblonga Bereczki) – odmiana węgierskiego pochodzenia, owoce średnio soczyste, słodko-kwaśne, o gruszkowatym kształcie i masie około 250g, dojrzewanie przypada na drugą połowę października;
• Pigwa Vranja (Cydonia oblonga Vranja) – odmiana serbska, owoce o gruszkowatym kształcie, bardzo aromatyczne, o wadze dochodzącej do 900 g, odporna na mrozy;
• Pigwa Leskovacz (Cydonia oblonga Leskovacz) – odmiana serbska, pokrój krzaczasty, owoce o masie do 630 kg, odporna na mrozy;
• Pigwa Miękkoowocowa (Cydonia oblonga Wolgogradskaja Miagkoplodnaja) – odmiana ukraińska, owoce uważane za najsmaczniejsze, można je spożywać na surowo, są miękkie, soczyste i aromatyczne, nie nadają się do przechowywania, osiągają masę do 470g, mają gruszkowaty kształt;
• Pigwa Darunok Onuku (Cydonia oblonga Darunok Onuku) – odmiana ukraińska, owocuje w 3–4 roku po posadzeniu, odmiana plenna (z 25-letniego drzewa można zebrać 60–90 kg owoców), odporna na mrozy, częściowo samopylna, owoce o jabłkowatym lub gruszkowatym kształcie, o średniej masie 270g;

Istnieje niewiele badań dotyczących analizy składu chemicznego różnych odmian pigwy, ale jedno jest pewne – odmiana jest czynnikiem, który istotnie wpływa na skład owoców pigwy, w tym zawartość związków biologicznie czynnych.

Jak jeść pigwę?

Dojrzałe owoce pigwy wyglądem przypominają jabłka lub gruszki, ale ze względu na twardość i cierpki posmak miąższu, nie nadają się do spożycia na surowo. Świetnie jednak sprawdzają się w różnego rodzaju przetworach, np. nalewkach, dżemach, sokach, syropach, galaretkach. Olejek lotny, zawarty w skórce i miąższu, nadaje im delikatnego aromatu i kwaskowatego posmaku. Wysoka zawartość pektyn powoduje, że owoce pigwy pospolitej idealnie nadają się do produkcji galaretek, dżemów oraz do żelowania przetworów z owoców o niskiej zawartości pektyn. W związku z tym w niektórych krajach Południowej Europy (Hiszpania, Portugalia) są wykorzystywane do sporządzania takich produktów na skalę przemysłową. W przetwórstwie polskim owoce pigwy nie są docenianym surowem. Wiąże się to z brakiem regularnych wielkotowarowych nasadzeń. Innym czynnikiem ograniczającym jest wysoka aktywność enzymatyczna. Duża zawartość kwasu chlorogenowego i aktywność polifenolooksydazy sprawiają, że miąższ owoców szybko ciemnieje po rozdrobnieniu. Niepożądana ciemna barwa uzyskanych produktów może dyskwalifikować w ocenie atrakcyjności przetworów. Stąd wynika potrzeba doboru odpowiedniego inhibitora przemian utleniających.

Pigwa – przepisy

Oto kilka pomysłów na wykorzystanie owoców pigwy:

Poznaj również przepis na syrop z pigwy!