Kubki smakowe na języku – funkcje, rodzaje i ciekawostki

Aktualizacja: 23 lutego, 2024

Smak jest jednym z podstawowych zmysłów człowieka. To dzięki niemu jesteśmy w stanie delektować się potrawami, ale również jesteśmy w stanie wyczuć potencjalnie szkodliwe produkty. Zmysł smaku powiązany jest ze zmysłem węchu, a nawet ze wzrokiem. Jak wiadomo najpierw jemy oczami, dopiero potem czujemy zapach, a na samym końcu smak.  Za odbieranie bodźców smakowych odpowiedzialne są komórki znajdujące się w kubkach smakowych.

Kubki smakowe

Receptorami smaku są komórki smakowe znajdujące się w kubkach smakowych. W każdym kubku smakowym jest od 50 do 100 komórek smakowych. Zbudowane są z części szczytowej i podstawno-bocznej. W części szczytowej znajduje się włosek smakowy, składający się z kilku sklejonych ze sobą mikrokosmków.

Kubki smakowe rozmieszczone są w brodawkach języka, utworzonych z błony śluzowej języka, na podniebieniu, w górnej części przełyku oraz w krtani.

Kubki smakowe – funkcje    

Zadaniem komórek smakowych znajdujących się w kubkach smakowych jest odbieranie smaków. Wyróżnia się cztery podstawowe smaki: słodki, słony, gorzki i kwaśny oraz dodatkowe – umami. W 1908 roku zostały odkryte receptory odbierające smak kwasu glutaminowego, a w roku 2000 oficjalnie zostaje uznany piąty smak. Znajduje się on w produktach bogatych w białko np. w mięsie, potrawach sfermentowanych, sosach rybnych i sojowym, a także w pomidorach, orzechach, brokułach i grzybach. Istnieje również smak Ca2+, czyli tłusty. Naukowcy przypuszczają, że jest to smak lipidów, a odbierany jest przez fragmenty receptorów odpowiedzialnych odczuwanie słodkiego smaku.

Komórki smakowe zostają pobudzone poprzez substancje rozpuszczone w śluzie pokrywającym błonę śluzową w okolicach kubków smakowych. Pobudzane są one w różnym stopniu, ponadto wrażliwość komórek smakowych znajdujących się w kubkach ulokowanych w błonie śluzowej języka, krtani i gardle nie jest taka sama.

Kubki smakowe – rodzaje

Wyróżnia się cztery rodzaje brodawek: nitkowate, liściaste, grzybowate i okolne. Kubki smakowe znajdują się we wszystkich brodawkach poza nitkowatymi. Brodawki liściaste znajdują się na górno-bocznej tylnej powierzchni języka, tworząc szeregi. Brodawki grzybowate rozmieszczone są na tylno-górnej powierzchni języka, a brodawki okolne leżą w jednej linii wzdłuż bruzdy granicznej języka.

Do niedawna uważano, że na języku istnieją strefy odpowiedzialne za rozróżnianie poszczególnych smaków. Było to wynikiem błędnego tłumaczenia tekstu z 1901 roku „Zur Psychophysik des Geschmackssinnes”. W 1974 roku tekst został ponownie sprawdzony i wiadomo już, że mapa smaków nie istnieje, a receptory odbierające różne smaki są rozmieszczone na całym języku.

Za odczuwanie danego smaku odpowiadają konkretne substancje chemiczne. W przypadku smaku słodkiego są to węglowodany i alkohole, gorzkiego alkaloidy (często trucizny), słonego sole sodu i potasu, a w przypadku kwaśnego jony wodorowe.

Kubki smakowe – ciekawostki

• Dorosły człowiek ma około 10000 kubków smakowych.
• Kubki smakowe są wrażliwsze u kobiet w ciąży.
• Wrażliwość na smaki, przede wszystkim gorzki i słodki, jest różna u każdego człowieka, ponieważ jest to uwarunkowane genetycznie.
• Liczba kubków smakowych zmniejsza się z wiekiem.
• Istnieje choroba, polegająca na utracie zdolności odczuwania smaku – aguezja.

Musimy pamiętać o tym, że smak jest ściśle sprzężony z węchem. Połączenie zmysłu smaku i zapachu polega na tym, że impuls docierający do kory mózgowej nerwami czaszkowymi dociera zarówno z obszarów śluzówki języka jak i nosa. Ludzki nos jest w stanie rozróżnić około 20000 zapachów. Trzeba więc pamiętać, aby nasze potrawy nie tylko dobrze smakowały, ale i pięknie pachniały.