Drożdżyca jelit – objawy, leczenie drożdżycy

Grzybica przewodu pokarmowego jeszcze do niedawna nie była częstym schorzeniem, jednak w ostatnich latach dotyczy coraz większej liczby ludzi na świecie. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest powszechnie stosowana antybiotykoterapia przepisywana nazbyt często jako lek pierwszego wyboru w wielu stanach chorobowych. Takie postępowanie nie pozostaje jednak obojętne dla organizmu i może w perspektywie czasu być niebezpieczne dla zdrowia człowieka.

Drożdżyca jelit

Najczęstszą przyczyną grzybicy przewodu pokarmowego są drożdżaki z rodzaju Candida. Na całym świecie występuje około 200 gatunków, lecz tylko piętnaście z nich jest chorobotwórcze dla człowieka. Drożdżaki to jednokomórkowe grzyby rozmnażające się przez podział lub pączkowanie. Co ważne nie powinny z reguły wywoływać chorób u osób z prawidłową florą bakteryjną. Drożdżaki z rodzaju Candida, a w szczególności C. albicans bytują naturalnie we florze bakteryjnej jamy ustnej, jelita grubego, pochwy czy skóry. C. albicans zamieszkuje jelita już od początku naszego życia i w warunkach prawidłowych odpowiada wraz z bakteriami jelitowymi za prawidłowe trawienie cukrów pochodzących z pożywienia. Problem ma miejsce wtedy, kiedy z różnych powodów zostaje zachwiana równowaga między C. albicans, a innymi mieszkańcami jelit. Drożdżyca jelit jest to więc stan nierównowagi ilościowej drobnoustrojów jelit, w której to drożdżaki stanowią dominującą florę tego środowiska. W warunkach sprzyjających (np. obniżona odporność) drożdżaki mają zdolność do rozrostu i rozmnażania, co nie jest stanem naturalnym dla człowieka i prowadzi do wielu problemów zdrowotnych. W normalnych okolicznościach Candida stanowi jedynie 2% flory bakteryjnej człowieka, jednak w stanie patologii liczba ta może wzrastać do 60–70%! Większość tego typu zakażeń ma charakter endogenny, jednak zdarzają się również transmisje z człowieka na człowieka oraz zakażenia szpitalne. Do czynników sprzyjających przerostowi Candidy należą:

1. częste antybiotykoterapie,
2. stosowanie preparatów immunosupresyjnych, cytostatyków i kortykosteroidów,
3. stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
4. nieprawidłowa dieta obfitująca w cukry proste, tłuszcze nasycone oraz produkty mleczne,
5. zaburzenia odżywiania i wchłaniania,
6. stres,
7. podeszły wiek,
8. uszkodzenie bariery nabłonkowej,
9. choroby tj. cukrzyca, AIDS, nowotwory, astma, choroby reumatyczne.  

Stosowanie antybiotyków o szerokim spectrum działania powoduje niszczenie nie tylko szkodliwych bakterii, ale również tych o korzystnym działaniu dla naszego organizmu. Po antybiotykoterapii dochodzi do powstania dysbiozy w organizmie z jednoczesnym przerostem drożdżaków. Z tego powodu tak ważne jest przyjmowanie probiotyków zarówno w trakcie trwania kuracji antybiotykami, jak i po jej zakończeniu. Takie postępowanie ma na celu odbudowę niezbędnej dla organizmu flory bakteryjnej i powrót do równowagi jelitowej.

Należy podkreślić, że Candida albicans w wyżej wymienionych warunkach w sposób niekontrolowany namnaża się w przewodzie pokarmowym człowieka uszkadzając przy tym błonę śluzową i kosmki jelita, zwiększając przepuszczalność ścian jelita (przenikanie alergenów pokarmowych do krwioobiegu) i zmniejszając powierzchnię wchłaniania składników odżywczych [1].

Objawy drożdżycy

Drożdżak Candida jest jednym z najgroźniejszych patogenów na świecie. Niezwykle groźne dla zdrowia człowieka są wytwarzane przez niego toksyny, a w szczególności te które wpływają na funkcjonowanie  ośrodkowego układu nerwowego (neurotoksyny). Wynikiem ich działania może być rozchwianie emocjonalne, agresja, niepokój czy stany depresyjne. Innym rodzajem toksyn wytwarzanym przez plechę drożdżaka jest substancja budową przypominająca hormon przysadki mózgowej (TSH). Wpływa ona niekorzystnie na pracę tarczycy powodując zaburzenia hormonalne. Istotny jest również wpływ toksyn na układ odpornościowy organizmu człowieka. Uszkadzają one komórki systemu obronnego, dzięki czemu sprzyjają infekcjom bakteryjnym czy wirusowym. Zakażenie Candidia albicans przyczynia się bezpośrednio i pośrednio do rozwoju chorób wielu układów m.in.  pokarmowego, oddechowego, płciowego czy skóry. Do najczęstszych objawów należą:

• spadek koncentracji, senność, przemęczenie,
• apatia, depresja, zaburzenia snu,
• bóle i zawroty głowy,
• kłucie serca, napady duszności, uczucie gorąca,
• wahania masy ciała,
• pieczenie spojówek oka,
• podwyższony poziom cholesterolu i kwasu moczowego,
• cukrzyca,
• niedoczynność tarczycy,
• liczne alergie pokarmowe,
• nadmierne łaknienie węglowodanów,
• niedobór cynku i żelaza,
• zaburzenia trawienia, nadmierne gazy, zgaga, refluks,
• boleści stawów,
• zaburzenia miesiączkowania,
• infekcje dróg rodnych.

Nadmierny rozrost drożdży powoduje uszkodzenie układu odpornościowego, zaburzenia wchłaniania składników odżywczych, a toksyny przez nie produkowane dostają się swobodnie do krwioobiegu poprzez nieszczelne jelito powodując szereg nieprawidłowości systemowych w organizmie.

Niestety objawy drożdżycy jelit nie są specyficzne, dlatego często pacjenci kierowani są do specjalistów zajmujących się leczeniem chorób  konkretnych układów (kardiolog, endokrynolog, gastrolog) bez całościowego spojrzenia na problem wywołujący te dolegliwości [2].

Leczenie drożdżycy

W przypadku drożdżycy jelit leczenie ma na celu przede wszystkim przywrócenie równowagi flory bakteryjnej,  ale również regenerację organizmu czy uzupełnienie możliwych niedoborów witamin i minerałów. W terapii drożdżycy stosuje się środki farmakologiczne, probiotyki oraz leczenie dietetyczne.

Z diety należy wyeliminować produkty, które mogłyby stanowić pożywkę dla drożdżaków. Nie należy spożywać:

• produktów zawierających cukry proste tj. słodycze, ciasta,  miód, cukier, czekolada,
• mleka i produktów mlecznych tj. sery topione, żółte, pleśniowe,
• owoców szczególnie suszonych (wyjątek grejpfrut, kiwi i porzeczki), soków owocowych,
• oczyszczonych węglowodanów tj. pszenna mąka, makaron, białe bułki,
• produktów zawierających w składzie drożdże,
• alkoholi, napojów gazowanych,
• octu, ketchupu, musztardy, marynat do mięs,
• margaryn i olejów rafinowanych
• ryb panierowanych i w puszkach,
• soi i wyrobów sojowych.

Dieta powinna być oparta na produktach bogatych w witaminy i składniki mineralne, do których należą:

• ukwaszony i naturalny jogurt, kefir, zsiadłe mleko czy maślanka (bez  dodatku mleka w proszku, cukru i owoców),
• chude mięsa tj. królik, zając, kurczak, indyk, ryby, dziczyzna,
• świeże warzywa oraz rośliny strączkowe (za wyjątkiem soi), kiszonki,
• produkty z pełnego przemiału (kasza gryczana, jęczmienna, pęczak, makarony pełnoziarniste, ryż brązowy),
• mleka roślinne (migdałowe, ryżowe),
• orzechy, migdały, nasiona słonecznika, wiórki kokosowe,
• oliwa z oliwek, olej lniany stosowane na zimno do przygotowania posiłków,
• herbaty ziołowe, woda, naturalne soki warzywne.

Zamiast cukru można stosować ksylitol lub stewię. Nie należy zapominać o nawadnianiu organizmu w ilości 2l wody dziennie!

Nie bez znaczenia pozostaje również sposób przyrządzanych dań. Najbardziej zalecaną obróbką termiczną jest gotowanie w wodzie, na parze [2].

W celu poprawy funkcjonowania układu odpornościowego zaleca się stosowanie suplementów diety wspomagających przebieg kuracji. Najważniejszą rolę odgrywają:

1. probiotyki – pobudzają układ odpornościowy, przywracają prawidłową mikroflorę jelitową, hamują ilość produkowanych toksyn, uszczelniają barierę jelitową. Najskuteczniejsze w walce z drożdżakami są szczepy Lactobacillus  reuteri, Saccharomyces  boulardii, Lactobacillus helveticus;
2. prebiotyki – pożywka dla korzystnych dla organizmu bakterii jelitowych, przyśpieszają regenerację flory bakteryjnej.  Do naturalnych prebiotyków należy błonnik pokarmowy;
3. laktoferyna – białko o właściwościach antygrzybicznych, pobudza funkcjonowanie układu odpornościowego;
4. aloes – pobudza do wzrostu korzystne  bakterie z grupy Lactobacillus jednocześnie hamuje rozwój Candida albicans;
5. witamin A, C, witaminy z grupy B,
6. związki siarki.

Tylko kompleksowe działanie wynikające z połączenia diety i odpowiedniej suplementacji przynosi zamierzone efekty w walce z drożdżycą jelit [1].

Drożdżyca jelit jest zaburzeniem niebezpiecznym, ponieważ może rozwijać się w organizmie człowieka przez dłuższy czas bez specyficznych dla tego schorzenia objawów. Nie należy jednak bagatelizować tych symptomów, ponieważ nieleczona może prowadzić do rozwoju chorób autoimmunologicznych oraz zaburzeń psychicznych.