Dieta dla osób z marskością wątroby – zasady, produkty oraz przykładowy jadłospis

Aktualizacja: 20 marca, 2019

Marskość wątroby to choroba charakteryzująca się występowaniem guzków regeneracyjnych w wątrobie, będących wynikiem uszkodzenia miąższu wątroby. To schorzenie dość powszechne – dotyka nawet 300/100 000 osób. Do głównych przyczyn choroby należy nadużywane alkoholu i wirusy zapalenia wątroby. Często marskość nie zostaje wykryta i nie daje o sobie znać. To choroba postępująca, a czas od zdiagnozowania do wystąpienia tzw. dekompensacji (czyli poważnych  powikłań) bywa różny. W okresie marskości skompensowanej, nie wyrażającej się zagrażającymi życiu skutkami, dieta nie wymaga szczególnych restrykcji.

Dieta dla osób z marskością wątroby – zasady

Podstawowym problemem osób z marskością wątroby jest niedożywienie białkowo-energetyczne, dlatego w przypadku tej choroby bardzo istotna jest ocena stanu odżywienia. Choć zwykła dieta jest w większości przypadków dobrze tolerowana, brak apetytu często prowadzi do obniżenia masy ciała i utraty białka. Aby zapobiec niedożywieniu, które diametralnie pogarsza rokowania należy zadbać o właściwą objętość posiłków i proporcje składników odżywczych, szczególną uwagę zwracając na zawartość białka.

Codzienny jadłospis powinien składać się 4–7 niewielkich posiłków. Zalecenia dla osób z marskością wątroby wyróżnia potrzeba dodatkowej przekąski późnowieczornej bogatej w węglowodany. Ma ona zapewnić odpowiednie wytwarzanie energii z glukozy, nie zaś z białka.

Dieta dla osób z marskością wątroby – białko

Jeżeli chorobie nie towarzyszy niedożywienie, dzienne zapotrzebowanie na białko wynosi 1g/kg masy ciała/dobę (w przypadku osoby o masie ciała 70 kg będzie to 70 g białka). Jeśli natomiast obserwuje się niedowagę i inne wskaźniki niewłaściwego odżywienia należy tę ilość podnieść do 1,5g/kg masy ciała/dobę. Źródłem pełnowartościowego białka powinny być produkty o niskiej zawartości tłuszczu: jogurty, kefiry, maślanki, drób, mleko. Zdarza się, że osoba chora nie jest w stanie zaspokoić zapotrzebowania, wtedy korzyści przynieść może zastosowanie doustnej podaży aminokwasów rozgałęzionych BCAA, jednak o tej kwestii decyduje lekarz.

Dieta dla osób z marskością wątroby – tłuszcz

Ilość tłuszczu w diecie nie podlega redukcji, a jedynie jego jakość. Najlepiej tolerowane się tłuszcze w postaci zemulgowanej, łatwostrawne – śmietanka, masło, oliwa z oliwek. Ogranicza to rolę żółci w procesie trawienia. W zależności od stopnia uszkodzenia wątroby tolerancja tłuszczów może być różna, dlatego należy zwracać uwagę na reakcję organizmu po ich spożyciu. Jeżeli pojawia się ból, wzdęcia lub biegunki, należy rozważyć ich ograniczenie.

Dieta dla osób z marskością wątroby – węglowodany

Jak w przypadku standardowej diety węglowodany powinny stanowić jej podstawę. Ograniczeniu podlega jedynie błonnik, o ile przyczynia się do występowania dolegliwości bólowych czy biegunek. Ich źródłem w takim przypadku powinny być drobne kasze, ziemniaki, makarony i pieczywo. Pożegnać natomiast należy się z cukrem prostym zawartym w słodyczach, wszelkiego rodzaju wyrobach cukierniczych, ale także produktach przetworzonych (nawet takich, w których niekoniecznie się go spodziewamy – zupy instant, pizza). Wyjątkiem jest fruktoza zawarta w miodzie i owocach, która jest dobrze tolerowana.

Dieta dla osób z marskością wątroby – Czego należy unikać?

Produktów wzdymających i drażniących przewód pokarmowy – jak rośliny strączkowe (groch, fasola, soja), kawa, mocna herbata, ostre przyprawy, alkohol (zupełnie zabroniony), kapusta, cebula, śliwki, gruszki, czereśnie.

Równie istotny jak jakość spożywanych produktów jest sposób przyrządzania potraw. Poniższe techniki powinny zastąpić smażenie:

• gotowanie w wodzie lub na parze;
• pieczenie w folii;
• duszenie bez obsmażania.

Dieta dla osób z marskością wątroby – suplementacja

Prawdą jest, że marskości wątroby często towarzyszą niedobory witamin, zarówno rozpuszczalnych w wodzie, jak i tych rozpuszczalnych w tłuszczach. Nie należy samodzielnie rozpoczynać suplementacji, lecz poprzedzić ją konsultacją z lekarzem.

Dieta dla osób z marskością wątroby – przykładowy jadłospis

Śniadanie

• Kasza jaglana na mleku z bananem i łyżeczką miodu (mleko 2%)
• Chleb mieszany z masłem, serem twarogowym i pietruszką
• Zielona herbata

II Śniadanie

• Koktajl na bazie kefiru z truskawkami

Obiad

• Barszcz czerwony z gotowanym jajkiem
• Dorsz pieczony w pergaminie skropiony sokiem z cytryny
• Ryż basmati z dodatkiem oliwy z oliwek/oleju rzepakowego
• Sałatka z pomidora i śmietany doprawiona bazylią

Podwieczorek

• Jabłko pieczone z cynamonem i dodatkiem miodu

Kolacja

• Zapiekanka ziemniaczana z kurczakiem i szpinakiem z sosem koperkowym na bazie jogurtu

Ostatni węglowodanowy posiłek przed snem

• Kanapka z chleba pszenno-żytniego z masłem, plasterkiem polędwicy sopockiej

Jak widać dieta w wyrównanej marskości wątroby jest dietą przyjemną i niewymagającą. Oprócz kilku modyfikacji i wprowadzenia późnowieczornego posiłku niewiele różni się od diety zalecanej dla osób zdrowych. Warto wykorzystać ten fakt i komponować zróżnicowane jadłospisy dostarczające wielu witamin i minerałów, na których niedobory narażone są osoby chore.