Cytologia – na czym polega, jak się do niej przygotować i kiedy najlepiej robić?

Cytologia to potoczne określenie badania przesiewowego, służącego do rozpoznawania m.in. groźnego raka szyjki macicy. Jest to jedno z podstawowych badań podczas rutynowej kontroli ginekologicznej. Pozwala na wykrycie zmian we wczesnym stadium i szybkie podjęcie leczenia, które niejednokrotnie ratuje życie.

Cytologia

Cytologia to metoda diagnostyczna, w medycynie została włączona do standardu badań kontrolnych. Badanie cytologiczne pozwala na wykrycie zmian w komórkach budulcowych dróg rodnych kobiety i jest pierwszym sygnałem ewentualnych stanów przedrakowych. Gdy dojdzie do poważnych zmian, za pomocą cytologii można wykryć raka szyjki macicy, który obecnie jest jednym z groźniejszych typów nowotworów złośliwych w Polsce.

Zwykle uznaje się, że rozpoczęcie aktywności seksualnej kobiety jest odpowiednim momentem do wykonania pierwszego badania cytologicznego, a gdy inicjacja seksualna jeszcze nie nastąpiła to kryterium klasyfikujące do badania to wiek: 18–21 lat. Co bardzo ważne, badanie jest bezbolesne i nie wymaga szczególnych i długich przygotowań.

Cytologia – przygotowanie do badania

Badanie cytologiczne nie może być wykonywane podczas menstruacji. Można je wykonać najwcześniej 2 dni po ustaniu miesiączki, a najpóźniej 4 dni przed pojawieniem się kolejnego krwawienia – najlepszym okresem na badanie jest pierwsza połowa cyklu. Na około 4 dni przed badaniem nie powinno się stosować żadnych leków czy preparatów dopochwowych, irygacji (płukania pochwy) czy tamponów. Przynajmniej na 24h przed poddaniem się badaniu powinnyśmy powstrzymać się od stosunków płciowych oraz poddawania się innym badaniom ginekologicznym np. USG dopochwowemu czy pobieraniu wymazów z dróg rodnych.

Materiał do badania jest pobierany podczas wizyty ginekologicznej przed badaniem, pobieraniem wymazów, posiewów czy wykonywaniem USG transwaginalnemu. Jeśli zauważamy dziwną wydzielinę z pochwy, odczuwamy pieczenie i inne dolegliwości, należy najpierw zgłosić się do lekarza i wyleczyć ewentualne stany zapalne, aby poddać się cytologii.

Ważne jest, aby podczas wizyty u ginekologa podać informację o dacie ostatniej miesiączki oraz o ewentualnych, przebytych chorobach związanych z układem rozrodczym.

Na czym polega cytologia?

Badanie cytologiczne, jak już wspominaliśmy jest bezbolesne. Wykonywane jest podczas wizyty ginekologicznej i stanowi rutynowe badanie przesiewowe w kierunku wykrycia raka szyjki macicy. Cytologia jest pobierana przez lekarza ginekologa za pomocą specjalnej szczoteczki (cytobrush). Po wprowadzeniu wziernika do pochwy i uwidocznieniu tarczy części pochwowej szyjki macicy, lekarz za pomocą specjalnej szczoteczki (cytobrush) złuszcza komórki nabłonka błony śluzowej pochwy przez pocieranie. Tak pobrany materiał wędruje do laboratorium, gdzie poddawany jest ocenie mikroskopowej.

Najczęściej wykonywaną analizą jest ocena mikroskopowa komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego, który pokrywa część pochwową szyjki macicy. Uprzednio komórki poddaje się utrwaleniu i wybarwieniu metodą Papanicolaou. Badanie takie pozwala na wykrycie i ustalenie stopnia zagrożenia rozwoju nowotworu.

Cytologia – wyniki

Czas oczekiwania na wyniki zależy od laboratorium, ale średnio czeka się na nie kilka dni. Po ocenie mikroskopowej morfologii komórek klasyfikuje się obraz cytologiczny wg Papanicolaou:

• pierwsza grupa (Io) – stanowi obraz prawidłowych komórek
• druga grupa (IIo) – stwierdza się łagodne zmiany bez cech dysplazji (zmiana przednowotworowa)
• trzecia grupa (IIIo) – obraz mikroskopowy komórek przedstawia zmiany, które świadczyć mogą o rozpoczęciu procesu nowotworowego, stwierdza się komórki z cechami dysplazji
• czwarta grupa (IVo) – rak przedinwazyjny
• piąta grupa (Vo) – na podstawie obrazu mikroskopowego komórek stwierdza się złośliwe zmiany

Badanie cytologiczne służy profilaktyce i wykrywaniu stanów przednowotworowych oraz już rozpoczętego procesu nowotworowego.

Cytologia – kiedy robić?

Badanie cytologiczne powinno być regularnie powtarzane od momentu rozpoczęcia współżycia płciowego. Kobiety z wysokim ryzykiem zachorowania na raka szyjki macicy, powinny to badanie wykonywać raz na rok, a raz na dwa lata kobiety z niskim ryzykiem. Kobiety ciężarne powinny przeprowadzić cytologię w I i III trymestrze ciąży. Badanie to stanowi także kontrolę leczenia nadżerek tarczy szyjki macicy.

Cytologia jest bardzo ważnym badaniem przesiewowym, które wykrywa wszelkie nieprawidłowości w komórkach nabłonkowych dróg rodnych. Stanowi niezwykle istotny element w diagnostyce raka szyjki macicy. Odpowiednia kontrola i rutynowe badania, mogą zapobiec ciężkim chorobom (nowotworom) oraz w porę wprowadzić odpowiednie leczenie.