Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

Aktualizacja: 19 kwietnia, 2024

Choroba Leśniowskiego-Crohna, zaliczana do nieswoistych zapaleń jelit, charakteryzuje się występowaniem zmian zapalnych, które mogą pojawić się w dowolnej części przewodu pokarmowego – od jamy ustnej aż po odbytnicę. Obejmują nie tylko zewnętrzną warstwę ściany przewodu pokarmowego, ale mogą sięgać głębiej niejednokrotnie doprowadzając do powstania przetok. Niestety jest to schorzenie przewlekłe, które najczęściej przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, a w bardzo wielu przypadkach dokuczliwe objawy są stale obecne.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny

Dokładna przyczyna choroby nie jest znana. Istnieją jednak pewne predyspozycje genetyczne, dotyczące regulacji aktywności makrofagów, czyli komórek odpornościowych związanych z odpowiedzią na obcy antygen. Istotą choroby jest patologiczna odpowiedź układu immunologicznego, która prowadzi do często występujących procesów zapalnych. Także bakterie takie jak Escherichia Coli, Clostridium difficile, Yersinia czy Listeria podejrzewane są o bycie jednym z czynników etiologicznych, jednak to tylko hipoteza. Zaobserwowano także związek pomiędzy stanem psychicznym a występowaniem chLC lub jej zaostrzeniami. Nieswoiste zapalenia jelit dotykają najczęściej osób nadwrażliwych, podatnych na działanie stresu. Ponadto pacjenci wiążą występowanie zaostrzeń stanu chorobowego z okresami dużego napięcia psychicznego, co może wskazywać na udział jelitowego systemu nerwowego w przebiegu schorzenia.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – objawy

Objawy choroby często bywają niejednoznaczne. Pojawić się może gorączka, osłabienie, spadek masy ciała, bóle brzucha. Utrata wagi najczęściej wiąże się z nasileniem objawów po spożyciu posiłku, co zniechęca do jedzenia i prowadzi do jego ograniczenia. Nie bez znaczenia jest także lokalizacja zmian zapalnych. Najczęściej w chorobie Leśniowskiego-Crohna zajęty zostaje końcowy odcinek jelita krętego. Może wiązać się to z wystąpieniem niedokrwistości, charakterystycznej w przebiegu tego schorzenia. Ponadto obecne są także biegunki, wymioty, bóle brzucha, czasem w kale pojawia się domieszka krwi. Jeżeli zamianom chorobowym ulegnie większa część jelita cienkiego, pojawia się ryzyko wystąpienia zespołu złego wchłaniania, co staje się przyczyną niedoborów białkowych, witaminowych i mineralnych. W rzadszych przypadkach, kiedy zajęta zostanie górna część przewodu pokarmowego, pojawiają się stany zapalne jamy ustnej, afty, problemy z przełykaniem. Nietrudno wyobrazić sobie jak uciążliwe mogą stać się powyższe objawy w życiu codziennym. Niestety medycyna nie znalazła jeszcze skutecznego sposobu na zupełne wyleczenie choroby.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – leczenie

Sposób leczenia zależy przede wszystkim od nasilenia i lokalizacji zmian.  Choroba bywa zupełnie nieprzewidywalna i zdarza się, że np. po usunięciu chorego fragmentu jelita, patologiczne zmiany pojawiają się w zupełnie innym miejscu. Podstawą postępowania leczniczego jest zapobieganie nawrotom choroby. Pacjentów przestrzega się przed paleniem tytoniu, narażaniem na czynniki infekcyjne – bakterie i wirusy (które jako obce antygeny wywołują stan zapalny) oraz niewłaściwym żywieniem. Dieta u osób z nieswoistymi zapaleniami jelit jest bardzo istotna. W okresie remisji ma na celu jej przedłużenie, natomiast w czasie zaostrzeń choroby ma uzupełniać składniki niedoborowe. Rolę nie do przecenienia odgrywa także leczenie żywieniowe pacjentów. W czasie nawrotu choroby zaleca się podawanie mieszanek żywieniowych bezpośrednio do jelit, co przyspiesza proces regeneracyjny. W większości przypadków chorzy nie są wtedy w stanie przyjmować pokarmu drogą doustną, stąd też wielorakie powikłania będące wynikiem niezaspokojenia zapotrzebowania na główne składniki odżywcze.

Leczenie farmakologiczne ma za zadanie niwelować stany zapalne, obniżać zapalną odpowiedź organizmu oraz działać przeciwbakteryjnie. W związku z tym stosowane są leki z różnych grup. Glikokortykosteoidy – o działaniu przeciwzapalnym, leki immunosupresyjne – hamujące wytwarzanie komórek odpornościowych, a także antybiotyki. Dobór leków zależny jest oczywiście od sytuacji klinicznej. Jeżeli leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczna bywa interwencja chirurgiczna, w przypadku np. wystąpienia krwotoków, przetok (czyli perforacji ścian jelita), nowotworów, niedrożności przewodu pokarmowego. Aktualne dane podają, że ponad połowa osób z chLC poddana została przynajmniej jednej operacji w trakcie swojego życia.

Co ciekawe nieswoiste zapalenia jelit występują prawie wyłącznie w krajach rozwiniętych, a zapadalność wzrosła dopiero w ubiegłym wieku. To pewien trop na drodze do odnalezienia przyczyny. Być może jest ona powiązana ze wzrostem uprzemysłowienia czy zmianą sposobu odżywiania i trybu życia. Zapadalność na Chorobę Leśniowskiego-Crohna w Europie Zachodniej szacuje się na 7/100 000 osób rocznie. Warto skupić się na prewencji, gdyż nieswoiste zapalenia jelit w sposób znaczący zaburzają codzienne funkcjonowanie. Są przyczyną częstej nieobecności w pracy, utrudniają kontakty towarzyskie, negatywnie oddziałując tym samym na psychikę. W naszym kraju funkcjonuje Polskie Towarzystwo Wspierania Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelit – J-Elita. Na oficjalnej stronie towarzystwa dostępne są najświeższe doniesienia dotyczące leczenia i żywienia w chorobie, a także terminy organizowanych spotkań i warsztatów.  Być może ta tematyka dotyczy także Ciebie, w takim wypadku warto zasięgnąć informacji od specjalistów.